“Zodra journalisten een verhaal maken met een transgender, moet de foto van vroeger erbij. Alsof het bewijs geleverd moet worden dat je echt wel een trans bent… Ik vertel graag mijn verhaal in de hoop daarmee anderen die hiermee worstelen te helpen en bewustwording op dit gebied te stimuleren. Maar vraag mij niet naar de foto van vroeger. Vroeger is geweest.”
Aan het woord is Monica Overdijkink (45). In 2013 nam zij definitief afscheid van haar dubbelleven. Monica werkte jarenlang bij RTV Rijnmond, maar dan als Geert-Willem. Als ze niet aan het werk was, was ze vrouw. “Dat kon ik niet langer opbrengen. Bovendien was ik echt klaar met Geert-Willem. Steeds als ik in de spiegel keek, zag ik iemand die ik niet wilde zijn. Ik wilde en kon geen verstoppertje meer spelen.” Vandaag de dag is ze actief als freelancer voor Omroep West.
‘Ik sluit niet uit dat de operatie daar beneden er nooit van komt’
Het besef
“Zodra we als kind vadertje en moedertje speelden, zorgde ik er altijd voor dat ik moedertje was. Onbewust vond ik dat toen al fijn. Vanaf een jaar of dertien kwam het besef dat er iets niet klopte. Ik liep op de laarzen van mijn moeder de trap af, waarop ze zei: “Jongen, voor dergelijke verkleedpartijtjes ben je nu te oud.” Dat was de eerste keer dat ik me realiseerde dat het kennelijk gek was, maatschappelijk niet geaccepteerd. Vanaf dat moment wist ik dat ik iets te verbergen had.”
“Ik ben geboren in Rotterdam, groeide op in de Achterhoek. Een plek waar je in de jaren ’80 niet van de daken schreeuwde dat je anders was. En waarschijnlijk in 2014 nog steeds niet. Ik had dus voor mijn gevoel geen andere keus dan de kast in te kruipen. Dat is me lange tijd relatief goed afgegaan.”
De eerste keer
“Dat was midden in de nacht. Ik had ergens een pruik op de kop getikt. Bij nader inzien leek ik daarmee meer op Jon Bon Jovi na een wilde nacht. Daarbij droeg ik een te kort rokje en te hoge hakken. Ik ging ervan uit dat ik op dat tijdstip geen mens zou tegenkomen. Wat denk je? Ik ben amper buiten of er rijdt een auto claxonnerend voorbij. Ik ben meteen weer naar binnen gevlucht. Daarna volgden er steeds nieuwe eerste keren. De eerste keer vroeger op de avond, de eerste keer bij daglicht, de eerste keer in de tram, de eerste keer in het vliegtuig.”
“De eerste keer bij daglicht was overigens pas rond mijn 27e. Toen ging ik naar Mariposa, een travestie-lounge in Amsterdam. Eens in de maand organiseren ze een soort van lotgenotenbijeenkomst. Aan mijn eerste bezoek ging veel geëxperimenteer vooraf. Met make-up, nagels, pruiken, kleding. Ik was zo onzeker. Bovendien had ik de tijd ook niet mee. Pas de laatste 15 tot 20 jaar zijn transgenders een beetje geaccepteerd in onze maatschappij. Voor die tijd was het echt not done!”
‘Jongen, voor dergelijke verkleedpartijtjes ben je nu te oud’
Toneelspelen
“Toneelspelen was lange tijd mijn tweede natuur. Als ik na een aantal vrije dagen weer naar mijn werk ging, dacht ik wel altijd: opletten geblazen, je bent nu weer Geert-Willem. Is alle nagellak goed verwijderd? Let op je loopje, praat niet teveel met je handen. Eén grote act. Doe je dat maar lang genoeg, dan wordt het je karakter. Dat was meteen ook het moeilijkste. Het feit dat ik permanent met een geheim leefde. Er was altijd stress. Ik was altijd bezig met ‘het’ te verbergen.”
Uit de kast
“Na mijn veertigste drong het echt tot mij door: ik ben het toneelspelen beu. Om mij heen zag ik mensen zelfmoord plegen. Ik dacht: dat nooit! Al snap ik het maar al te goed. De angst om baan, vrouw en kinderen kwijt te raken kan mensen tot wanhoop drijven.”
“Zelf ben ik heel bewust nooit aan een vrouw en kinderen begonnen. In die zin heb ik nimmer toneel gespeeld. Ik wist dat ik ooit uit de kast zou komen, en dan? Dat wilde ik niemand aandoen. Ik wilde geen relatie waarbinnen ikzelf met een geheim rondliep. Ik wilde niemand belazeren. En nee, daarmee spreek ik geen oordeel uit over mensen die het wel zover hebben laten komen. Zeker bij transgenders van mijn leeftijd zien we dit veel. Uit angst om af te wijken van de nog altijd heersende norm, zijn ze een bepaald pad ingeslagen. Al denk ik dat het voor de huidige, jongere generatie transgenders eenvoudiger is. Er is vandaag de dag zoveel meer kennis en begeleiding. Ik denk en hoop dan ook dat mannen die na hun veertigste pas uit de kast komen, een uitstervend ras zijn.”
“Mijn eigen coming-out is over een periode van jaren gegaan. Ik nam steeds meer mensen in vertrouwen. Zo weet een van mijn zussen het al zeker een jaar of tien. Mijn ouders weten het inmiddels een jaar of acht en ook sommige vrienden en collega’s weten het al langere tijd. Mijn ouders waren in eerste instantie niet blij. Ouders hebben nu eenmaal verwachtingen voor hun kinderen. Voldoe je daar niet aan, dan is dat een klap. Ik werd radiopresentator in plaats van advocaat. Daar viel nog wel mee te leven. Maar toen ik twintig jaar later aankwam met het verhaal dat ik als vrouw wilde gaan leven…”
Ongelukkig
“Diep ongelukkig was en ben ik eigenlijk nooit. Al zijn er momenten waarop ik denk: was ik maar gewoon hetero. Getrouwd, kinderen, een Volkswagen Golf op de stoep. Dat maakt het leven een stuk minder gecompliceerd. Ik kan weleens jaloers worden op mensen voor wie hun gender-identiteit geen issue is. Zij hebben geen idee hoeveel geluk ze daarmee hebben.”
Monica
“Op de middelbare school had ik een klasgenootje met die naam. Een mooi blond meisje. Blauwe ogen en prachtige, vrouwelijke rondingen. Alle jongens waren verliefd op haar. Ik niet. Ik was stikjaloers op haar. Ik wilde haar zijn! Toen ik eenmaal zo ver was dat ik een naam voor mezelf kon kiezen, hoefde ik daar niet lang over na te denken: Monica!”
Prostitutie
“Tot op de dag van vandaag zijn er veel transvrouwen voor wie er geen andere uitweg is dan de prostitutie. Alleen al in mijn directe omgeving ken ik er zeker drie die dat werk doen. Simpelweg omdat ze geen enkele andere mogelijkheid zien om inkomsten te genereren. Onze samenleving is nog lang niet zo ver dat wij door iedereen als volwaardig worden gezien. Minstens 40 procent van alle transgenders is werkloos. Nederland is zogenaamd zo vrij en tolerant. ‘We’ zijn echter vooral onverschillig.
In 2012 kwam er een rapport uit waarin voor het eerst werd vastgesteld hoe hoog de werkloosheid onder transgenders is, dat is die 40 procent. Als zo’n cijfer bekend wordt, doet de Tweede Kamer een middagje ritueel verontwaardigd, maar vervolgens gebeurt er niets.”
‘Nederland is zogenaamd vrij en tolerant. We zijn echt vooral onverschillig’
Operaties
“Vijf jaar geleden leefde ik in de veronderstelling dat ik best vijf dagen per week door het leven kon als Geert-Willem. Uiteindelijk bleek dat onmogelijk. Nu zeg ik: ik weet nog niet of ik ooit voor de complete operatie kies. Ik kan best leven met ‘het’. Hoe dat gevoel over een jaar of vijf is, weet ik niet. Het is heel erg moeilijk om daar iets definitiefs over te zeggen. Vooralsnog slik ik ‘slechts’ hormonen en is mijn baardgroei weggelaserd. Op termijn wil ik een borstvergroting. Wat er daarna gebeurt? Vooralsnog moet ik er niet aan denken. Ik ben als de dood voor operaties en pijn. Ik sluit daarom niet uit dat de operatie daar beneden er nooit van komt.”
Relatie
“Ik ben al vijf jaar enorm gelukkig met mijn vriendin. Zij zit in hetzelfde schuitje. Voor deze relatie heb ik alles uitgeprobeerd. Met mannen, met vrouwen. Het voelde nooit zo fijn en goed als met mijn huidige vriendin. We hoeven elkaar niets uit te leggen. Wat we voelen, wat we doormaken. Waarom je rare buien krijgt van de hormonen die je slikt. Dat haalt veel stress uit de relatie. Daarnaast zijn we gewoon stapelgek op elkaar.
We ontmoetten elkaar op een feestje. Heel klassiek. Zij zag mij en dacht: wat is dat voor een lekker blondje? Ik draaide me om en dacht: hallo! Dat dus. Al heeft het wel even geduurd voordat het echt serieus werd. In die zin zijn wij net ‘normale’ mensen. Inmiddels zijn we allebei zo ver dat we samen oud willen worden.”
‘Er was altijd stress. Ik was altijd bezig met ‘het’ te verbergen’
Trans in Rotterdam
“Ik heb hier nog nooit iets naars meegemaakt. Nooit gedoe, agressie of scheldpartijen. Wanneer ik samen met mijn vriendin door Rotterdam loop, voelen wij ons praktisch altijd vrij om hand in hand te lopen. Rotterdam is wat dat betreft een waanzinnig relaxte plek. De mentaliteit en de energie hier zijn positief.”
Nieuwe wetgeving
“Dat wat nu speelt bij het VU medisch centrum in Amsterdam is schrijnend. Die situatie wordt als gevolg van nieuwe wetgeving bovendien nog schrijnender. Zo heeft de overheid in al haar wijsheid besloten dat mensen die in hun paspoort hun geslacht willen aanpassen maar geen operatie hebben gehad, eerst langs moeten bij een deskundige. Wat is verder besloten? Alleen de mensen in het VUmc zijn deskundig. Dat impliceert dat iedereen die een geldige transgenderverklaring wil hebben, naar Amsterdam moet. Maar daar is nu dus die patiëntenstop. Voordat ik een geldige verklaring heb, ben ik jaren verder.”
“Die nieuwe wet is kortom slechts een laf stapje voorwaarts. We zouden sowieso af moeten van die deskundigen. Het is toch te gek dat je niet zelf mag zeggen wie of wat je bent? Ze zouden eens moeten proberen die regel in te voeren voor homo’s. Het land zou op zijn kop staan! Ja, transgenders hebben nu eenmaal een medische behandeling nodig. Die kost geld, die moet vergoed worden. Dat klopt allemaal. Maar dit is geen bevlieging. Geen enkel mens gaat zomaar die transitie tegemoet. Wat denken ze nu, dat het een lolletje is?”