Vallen. Het lijkt zo onschuldig. Een misstap, een ongelukkig moment. Maar voor ouderen kan een val het begin zijn van een reeks problemen: een gebroken heup, een lange revalidatie of het verlies van zelfstandigheid. In mijn werk als internist en klinisch geriater in het Erasmus MC zie ik dagelijks hoe ingrijpend de gevolgen kunnen zijn. En toch blijft valpreventie iets waar te weinig over gesproken wordt. Dat moet anders.
We worden met z’n allen ouder, blijven langer thuis wonen en zijn steeds zelfstandiger. Dat is mooi, maar het betekent ook dat we vaker te maken krijgen met valincidenten. De cijfers liegen er niet om: het aantal valgerelateerde letsels stijgt. En het vervelende is, veel mensen accepteren het als een onvermijdelijk onderdeel van ouder worden. “Ach, ik ben nou eenmaal op leeftijd, af en toe val ik.” Maar zo hoeft het niet te zijn.
Er zijn dingen die je zelf kunt doen. Bewegen bijvoorbeeld. Het klinkt tegenstrijdig, maar juist door actief te blijven – in groepsverband, bij een sportschool of gewoon thuis – train je je spieren en verklein je de kans op een val. “Use it or lose it”, zeg ik vaak. Hoe sterker je spieren, hoe beter je balans en hoe kleiner de kans dat een struikeling eindigt in een bezoek aan de spoedeisende hulp.
Daarnaast is het belangrijk om het gesprek aan te gaan. Met de huisarts, een fysiotherapeut of de thuiszorg. Een val hoeft geen onvermijdelijk lot te zijn. Er zijn screeningsonderzoeken die de risico’s in kaart brengen. Medicijnen kunnen worden aangepast als ze bijwerkingen veroorzaken zoals duizeligheid. En er zijn trainingen die helpen om steviger op de benen te staan. Zelfs kleine aanpassingen in huis, zoals een extra leuning, goede verlichting of antislipmatten, kunnen een wereld van verschil maken.
In Rotterdam werken we samen met partijen als de gemeente, ziekenhuizen, fysiotherapeuten en huisartsen om valpreventie hoger op de agenda te krijgen. Want valincidenten kosten niet alleen levenskwaliteit, maar ook zorgcapaciteit. Als we met relatief eenvoudige maatregelen kunnen voorkomen dat iemand valt en daardoor afhankelijk wordt van zorg, moeten we die kans met beide handen aangrijpen.
Dus mijn boodschap is simpel: maak het bespreekbaar. Wacht niet tot het een keer misgaat. Want een val is vaak niet zomaar een struikelpartij. Soms is het het begin van iets veel groters. En dat is iets wat we met elkaar moeten proberen te voorkomen.
CHRISTIAN OUDSHOORN
Internist ouderengeneeskunde & klinisch geriater bij het Erasmus MC