Directeur COT – Instituut voor Veiligheids en Crisismanagement
De meeste inwoners van Nederland zullen voor de coronacrisis niet hebben geweten wat een veiligheidsregio is. De precieze taak zal her en der nog steeds onbekend zijn. Maar dat deze regio’s er zijn en dat zij een belangrijke rol hebben in een crisis, zal niemand zijn ontgaan. Ze werden ineens genoemd in de persconferenties van de minister-president. De voorzitters van de veiligheidsregio (de superburgemeesters) haalden veelvuldig het nieuws. Vooral met waarschuwingen over drukte en de oproep je als burger aan de regels te houden.
Maar wat is een veiligheidsregio? Het zijn een gebied, een organisatie en een manier van werken ineen. Het is de meldkamer, de brandweer en de geneeskundige hulpverlening samen. Het is eerste hulp bij incidenten; in nauwe samenwerking met partijen als politie en gemeenten. De veiligheidsregio is daarnaast van de rampen en crises. Van ontploffingen tot stroomuitval in een groot gebied. De rol? Hulp verlenen. Crisisteams coördineren en faciliteren. Informatie samenbrengen en analyseren. Scenario’s maken: wat kan er gebeuren? En het is communiceren: van een informatienummer tot een NL-alert.
‘Benut de bekendheid voor een intensiever maatschappelijk gesprek over veiligheid’
Uniek
Ook voor de veiligheidsregio was de coronacrisis uniek. Ramplocatie noch directe hulpverlening (al deden brandweer en ambulances gewoon hun werk), weinig acute besluiten van de burgemeesters. En: niet na enkele dagen de spullen opruimen.
Wat wel? Een langdurige (inter)nationale crisis. De GGD leidend in de infectieziektebestrijding. Een intensieve samenwerking tussen zorginstellingen. Dreiging van grote aantallen zieken en schaarse zorgplekken. Speciale bevoegdheden van de voorzitter van de veiligheidsregio die aanwijzingen van de minister van Volksgezondheid uitvoert, vastgelegd in noodverordeningen. Andere burgemeesters die niet zelf konden besluiten maar adviseur werden. Het blijven uitleggen en handhaven van de intelligente lockdown en de versoepeling. Iets dat steeds moeilijker werd.
Leerpunten genoeg
De crisisteams. De samenwerking van vele organisaties. Het vertalen van ‘beleid’ naar de uitvoering in de echte wereld. De communicatie en de vele vragen. De scenario’s. De slagkracht om speciale coronavoorzieningen op te zetten. Niet eerder vertoonde landelijke samenwerking tussen de 25 veiligheidsregio’s die we hebben. Het was er allemaal. En er zijn leerpunten genoeg.
Heel Nederland weet nu dat er veiligheidsregio’s zijn. Is dat belangrijk? Ja. Die bekendheid moeten we benutten voor een intensiever maatschappelijke gesprek over veiligheid. Over risico’s. Over wat burgers en bedrijven zelf kunnen doen. Over wat zij van de overheid mogen verwachten. Pak deze kans!