De historische naam RDM (Rotterdamsche Droogdok Maatschappij) herleeft in Heijplaat. Onder de eigentijdse naam RDM Campus, waarbij de letters ‘RDM’ nu voor ‘Research, Design & Manufacturing’ staan. Partners in het nieuwe RDM zijn Albeda College, Hogeschool Rotterdam en het Havenbedrijf Rotterdam. Heijplaat is broedplaats geworden voor onderwijs en ontwikkeling, met nog steeds een directe band met het bedrijfsleven. Op de voormalige scheepswerf gaat het nu om duurzaam bouwen, slimme mobiliteit en energietechniek.
Het Concept House Village is een van de projecten op het gebied van duurzaam bouwen. Hierin participeren Hogeschool Rotterdam, Woonbron en de Technische Universiteit Delft. We gingen op bezoek in het experimentele dorp en namen een kijkje in het eerste ‘Huis van de Toekomst’, het recent geopende én bewoonbare Concept House Prototype, in het voormalige tuindorp.
Het dorp
De naam ‘Village’ zegt het al. Het Concept House Village is een dorp. Gelegen in het tuindorp Heijplaat. Hier wordt gewerkt aan de toekomst van het wonen. Duurzaam, energieneutraal (verplicht vanaf 2020) en comfortabel. De bouwsector heeft de afgelopen decennia enorme voortgang geboekt met het ontwikkelen van steeds duurzamere en slimmere producten. De gedachte achter het Concept House Village is eigenlijk heel simpel: hier kunnen verschillende partijen (zoals onderwijsinstellingen en bedrijfsleven) samen prototypes van huizen (of appartementen) neerzetten waarbij een optimale combinatie van technologieën leidt tot betere en duurzamere huizen. Wanneer een nieuwe telefoon of auto op de markt verschijnt, heeft deze doorgaans verschillende prototypestadia doorlopen. Met een huis, de grootste aanschaf van allemaal, gebeurt dat niet. Nog niet. Nu wel. Daarmee is dit dorp uniek in Europa.
Het Concept House Village heeft inmiddels een eerste huis opgeleverd. Dat is nog maar het begin. Het proefdorp moet gedurende de komende jaren 10 tot 20 experimentele woningen gaan opleveren. Bouwmaatschappijen en studenten zullen ze niet alleen ontwikkelen en bouwen, maar er zal ook daadwerkelijk in de woningen worden geleefd door ‘échte’ bewoners. Zo kunnen industrie en onderwijs de prototypehuizen testen onder realistische omstandigheden. De experimenten omvatten ook de uiteindelijke sloop; het gaat immers om energie-, grondstoffen- en kostenbewust gebruik van de woning in al zijn levensfasen.
‘Hoezo duurzaam? Wat energieneutraal? Dit is gewoon lekker gers wonen’
Het huis
De komst van de RDM Campus heeft een impuls gegeven aan heel Heijplaat, dat nu stap voor stap opnieuw wordt ingericht. Midden tussen de gesloopte arbeiderswoningen herrees het eerste huis: het Concept House Prototype. Begin oktober werd het geopend of, beter gezegd, in gebruik genomen. We krijgen uitleg en rondleiding van Rutger Wirtz, onderzoeker bij de faculteit Bouwkunde, leerstoel Productontwikkeling bij de TU Delft. “Dit gebouw staat op poten omdat het een prototype is van een energieneutraal appartement. Dat betekent dat het appartement in principe zijn eigen energie produceert. Omdat appartementen meestal weinig ruimte voor zonnepanelen bieden, hebben we hier naar aanvullende oplossingen gezocht, waarbij we bijvoorbeeld ook gebruik maken van een warmtepomp om het bouwsysteem zo goed mogelijk uitgebalanceerd te krijgen.”
“Dit prototype is vanaf de allereerste fase integraal met alle partners ontwikkeld. Daar komt heel wat bij kijken maar uiteindelijk levert deze nauwe samenwerking de meest effectieve resultaten op. Het huis bestaat uit tweedimensionale elementen die kant-en-klaar worden vervaardigd en op de bouwplaats alleen nog maar hoeven te worden samengevoegd. Dat samenvoegen doen we bovendien op zo’n manier dat het gebouw aan het eind van zijn bestaan ook gemakkelijk kan worden gedemonteerd en de materialen hergebruikt. Alle techniek die nodig is wordt in één centrale unit bijeengebracht en ook weer kant-en-klaar geplaatst. In dit hart van het appartement is ook de natte cel opgenomen.”
Wirtz demonstreert de werking van de verschillende technische componenten die overigens allemaal nu al beschikbaar zijn. Het verschil zit hem in het feit dat alle systemen hier zijn geïntegreerd en in combinatie met elkaar worden getest en geoptimaliseerd. “Met het door ons consortium ontwikkelde modulaire systeem houden architecten alle mogelijkheden om verschillende vormen, volumes en ontwerpen toe te passen. Dit prototypeappartement wordt uiteindelijk doorontwikkeld tot een ‘Urban Villa’. Maar eerst start hier het gebruikersonderzoek, begin 2013. Dan komen de eerste bewoners erin; verschillende bewonerssamenstellingen zullen het prototype steeds een half jaar hier bewonen.”
Dat zal zeker geen straf zijn. Het experimentele appartement is mooi afgewerkt en voorzien van allerhande snufjes die het leven aangenaam maken. De duurzaamheid is eigenlijk vrij onzichtbaar, maar uiteindelijk wél de reden waarom we hier in het voormalige tuindorp op bezoek zijn. Benieuwd wat er nog meer uit het nieuwe dorp voortkomt…