Het Rotterdamse kraanwater behoort tot het beste en lekkerste drinkwater van de wereld. Het wordt gemaakt van water uit de Maas dat via waterleidingen naar zuiveringslocaties stroomt en vervolgens naar de stad. De reis van het water uit de rivier naar de Rotterdamse kranen duurt circa vijf maanden. Gers! reist mee en spreekt onderweg drie mensen van Evides Waterbedrijf. Ons drinkwater, hun dagelijks werk.
Middenin de Biesbosch liggen drie geschakelde spaarbekkens: enorme aangelegde meren waarin oppervlaktewater uit de Maas wordt opgevangen en maandenlang op natuurlijke wijze voorzuivert. Het laatste spaarbekken, de Petrusplaat, grenst aan het verstilde bedrijventerrein van Evides: een parkeerplaats, gras- en waterstroken en een paar lage gebouwen. Pas als de deuren van de twee achterste gebouwen opengaan, besef je wat hier gebeurt. Je ziet een rij imposante knalblauwe waterleidingen en hoort het gegons van de machines die dag-in-dag-uit vele kuubs water naar Rotterdam pompen.
Waterwinning
“Het water dat hier de deur uitgaat, is absoluut nog geen drinkwater. Dat wordt het pas in de drinkwaterzuiveringen”, benadrukt Koos Alblas (57). Hij werkt hier al 23 jaar, eerst als procestechnicus, daarna in de procesautomatisering en sinds 2012 als hoofd procestechnicus en voor de dagelijkse operationele leiding. “Ik ben in de gelukkige omstandigheid dat ik mijn werk heel leuk vind. Als we met dit weer door de Biesbosch varen om een inspectieronde op de bekkens te doen, zeggen we vaak tegen elkaar: dat we hiervoor worden betaald.”
Tot een half jaar geleden woonde Koos op het terrein. “Toen ik hier in de jaren ’90 begon was dat verplicht. Het proces was nog niet geautomatiseerd en we draaiden 24-uursdiensten. Als we wachtdienst hadden, mochten we niet verder dan ons tuinhek. Bij calamiteiten konden we dan altijd de telefoon horen en snel handelen.”
Sinds 2003 zijn het waterwinningsproces en de waterkwaliteitcontrole volledig geautomatiseerd. Maar de dagelijkse bedrijfsvoering blijft mensenwerk, vertelt Koos uitkijkend over de Petrusplaat. “We kijken, luisteren en ruiken elke dag om te beoordelen of er iets in het Maaswater of in de machines van invloed is op de kwaliteit. Vorig jaar zomer bijvoorbeeld konden we een aantal dagen geen rivierwater innemen vanwege een lozing van een chemiefabriek. In de spaarbekkens zit een buffer voor een aantal weken, dus genoeg om bij een calamiteit of bij een periode van droogte te kunnen blijven leveren. Maar het moet niet te lang duren.”
‘In de reservoirs naast de Van Brienenoordbrug kan zestig miljoen liter water’
Door de klimaatveranderingen krijgen we naar verwachting steeds vaker hete, droge zomers, vertelt Koos. Dat betekent lagere waterstanden in de Maas en troebeler water. “Als dat nu na een paar warme dagen voorkomt, kunnen we besluiten tijdelijk geen water in te nemen. Maar straks is die ruimte er niet meer.” Om op de toekomst voorbereid te zijn, werkt Evides aan een nieuw innamepompstation bij het eerste spaarbekken, de Gijster. “Daarmee kunnen we de watervoorraad twee keer zo snel aanvullen en het rivierwater in het bekken beter mengen. Dat maakt ons systeem nog robuuster.”
Drinkwaterzuivering
Het water uit de Biesbosch stroomt via grote ondergrondse buizen onder meer naar de drinkwaterzuiveringlocatie Kralingen. Daar wordt het opgevangen in een open bassin en in zes stappen gezuiverd. Het schone kraanwater wordt verzameld in twee grote druppelvormige reinwaterreservoirs. Van daaruit gaat het via de waterleidingen naar de Rotterdamse huishoudens en bedrijven.
In de reservoirs kan zestig miljoen liter water. “Genoeg voor zo’n twaalf uur”, vertelt Heike Shuval-Vincentie (30) op het terrein vlak naast de Brienenoordbrug. Als onderzoeker watertechnologie bewaakt zij de waterkwaliteit. Haar uitdaging: ervoor zorgen dat het Rotterdamse drinkwater zo goed en lekker blijft als het nu is. “Daarvoor is het vooral zaak de bron – de Maas – in de toekomst zo schoon mogelijk te houden.” Om dat voor elkaar te krijgen, maakten Evides, waterschappen en waterbedrijven afspraken met bedrijven langs de Maas over lozingen van afvalwater. “Onder het mom: wat er niet in komt, hoeven wij er ook niet uit te zuiveren.”
Daarnaast doet Heike’s afdeling onderzoek naar nieuwe zuiveringstechnieken en innovatieve manieren om het Maaswater, dat dus naar verwachting troebeler wordt, ook in de toekomst duurzaam te zuiveren tot schoon drinkwater. “Evides gebruikt nu relatief weinig energie voor de waterzuivering en dat willen we graag zo houden.”
‘Deze wijk is mijn toko. Het is mijn eer te na dat er iets niet werkt’
Water in de wijk
Cor Herwig (53) is één van de vier wijkmonteurs die het drinkwaterleidingnet op Zuid onderhouden. De vakman met 28 jaar ervaring werkt vanuit zijn Evides-bus, die zijn magazijn, kantoor en schaftplek is.
De 2500 brandkranen in zijn wijk onderhouden is een belangrijk deel van zijn geplande werk, vertelt Cor terwijl hij de straattegels rond een kapotte brandkraan loswrikt. Ook al is er op elke vijftig meter een brandkraan, toch heeft Cor direct vervanging geregeld. “Deze wijk is mijn toko. Het is mijn eer te na dat er iets niet werkt.”
Altijd als hij een ‘pot’ heeft vernieuwd, spoelt Cor ‘m door om te controleren of alles goed werkt. Dan gutst het water de straat op. “Als ik dit in de zomer doe als er veel kinderen buiten zijn, danst en springt dat grut om me heen. Schitterend.”
Het allermooiste van zijn werk vindt Cor calamiteiten oplossen. Zoals laatst een gesprongen waterleiding in Feijenoord vlak onder een spiksplinternieuwe auto. “Totale paniek. Als je dan binnen een kwartier de buis hebt gesloten zodat de schade niet groter wordt, is iedereen je zo dankbaar.”
Bewustwording
Nog zoiets wat hij heerlijk vindt: sinds vorig jaar geeft Cor vanuit Evides gratis gastlessen over drinkwater aan leerlingen uit groep 6, 7 en 8. Hij begint altijd met de vraag of de kinderen weten hoeveel water ze thuis gebruiken op een dag. “Als ik vertel dat dat gemiddeld 102 liter per kind is, protesteren ze. ‘Maar zoveel drink ik niet hoor, meneer.’ Nee, maar de wc doorspoelen is al acht liter per keer en douchen zo’n zestig liter per douchebeurt.”
Hij vertelt de kinderen dat het heel bijzonder is dat je in Nederland water gewoon uit de kraan kan drinken. Dat in de meeste landen mensen naar de winkel moeten om drinkwater in flessen te kopen. En dat je in Nederland duizend liter kraanwater krijgt voor de prijs van één fles drinkwater in de winkel. Met een demonstratie laat Cor zien dat kraanwater lekker, gezond en caloriearm is. “Ik doe zeven klontjes suiker in een glas, vergelijkbaar met een glas cola. Echt ranzig. Er is dan altijd een kind dat uit bravoure het hele glas wil leegdrinken. Dat mag, zeg ik dan, maar dan mag je de hele verdere les niets drinken. Na een paar minuten gaat er dan al een vinger omhoog: ‘Meneer…’ Heeft ‘ie zo’n heel droog bekkie. Haha. Ja, van suiker krijg je dorst en het is ongezond. Ik vind het zo leuk om wat bewustwording in die kleine hoofdjes te stoppen.”
Drinkwater in Rotterdam
Evides maakt het drinkwater voor Zuid-Holland Zuid, dus ook voor Rotterdam en Zeeland, uit Maaswater. Het wordt in de Biesbosch opgevangen in de spaarbekkens De Gijster, Honderd-en-dertig en Petrusplaat, samen goed voor 80 miljoen m3 water.
Het water van drinkwater-zuiveringlocatie Kralingen gaat naar Rotterdam-Noord, Delft en Schiedam. Het water voor Rotterdam-Zuid komt uit De Berenplaat in Spijkenisse, de grootste zuiveringslocatie van Nederland.
Het Nederlandse drinkwater voldoet aan strenge wettelijke eisen. Het wordt onderzocht op meer dan 700 verschillende stoffen en gecontroleerd van de bron tot de kraan.
Kraanwater is een duurzaam product. Het zuiveringsproces bij Evides gebeurt met groene stroom uit Nederland. 95 Procent van de reststoffen wordt hergebruikt. Het transport gaat via ondergrondse waterleidingen (niet over de weg!). In Rotterdam alleen al ligt 1889 kilometer aan drinkwaterleidingen.