In een tijd waar het leeuwendeel van de bibliotheken wordt wegbezuinigd, verenigen bewoners zich in een bijzondere publieke ruimte. Leeszaal Rotterdam West is sinds januari open, werkt met 70 vrijwilligers en ontvangt dit jaar circa 20.000 bezoekers. Joke van der Zwaard en Maurice Specht zijn beiden gefascineerd door de stad. Ze zijn de drijvende krachten achter Leeszaal Rotterdam West aan het Rijnhoutplein 3.
De vuurrode letters op de pui van de voormalige hammam geven het toch al kleurrijke Rijnhoutplein nog meer kleur. Alleen van dichtbij zie je dat ze zijn gefiguurzaagd uit piepschuim. Zodra je binnenstapt, valt de hoogte en de transparantie van de ruimte op. Alles is ingericht met gekregen spullen. Decorstukken en studeertafeltjes van het ter ziele gegane Onafhankelijk Toneel en de gebruikte boekenkasten. En toch maakt alles een professionele indruk.
‘Een leeszaal, een podium, een ruimte voor ontmoeting’
“We hebben twee basisprincipes: We zijn veel open en alles wat we doen, moet kwaliteit hebben,” legt initiatiefnemer Joke van der Zwaard uit. “De Leeszaal is ingericht met gekregen of geleende spullen. Maar dan wel door een professionele inrichter. Als bezoeker zie je eerst de gezellige zitjes en de lange leestafels en daarna pas de boekenkasten. We plakken ook geen affiches op de ramen, alles moet zo toegankelijk mogelijk zijn.” De bibliotheek in de Gaffelstraat en aan de Vierambachtstraat sloten de deuren. “Het is allemaal begonnen toen we zagen dat steeds meer bibliotheken verdwenen. We zijn gaan onderzoeken of we misschien zelf iets konden doen in de wijk samen met andere bewoners. Daarvoor hebben we veel mensen gesproken. Wat verwacht je in zo’n ruimte? En wat zou je er zelf willen doen? Wat kan jouw bijdrage zijn?”
Wat wil je leren?
Van der Zwaard en Specht spraken veel buurtbewoners. “Op basis van de vraag wat mensen bindt, zijn we uitgekomen op vijf thema’s: leren, lezen, voorlezen, delen en ontmoeten. Feitelijk zijn we een oefenplek. Daarom geven we ook geen vrijwilligersvergoeding. We stellen de vraag: wat wil je leren? En: hoe kan de Leeszaal je daarbij helpen? Het mooiste voorbeeld hiervan is de groep Wereldvrouwen. Zij cateren hier bijeenkomsten en krijgen hiervoor als vergoeding een deel cash voor de boodschappen en een ander deel gaat in de opleidingspot. Die pot kan weer aangesproken worden zodra er certificaten moeten worden gehaald om de groep verder te professionaliseren.”
Hoe vind je aansluiting bij de stad?
“We hebben goed nagedacht over de vraag: hoe zorgen we ervoor dat de mensen in de buurt weten dat we bestaan?” Specht, een van de initiatiefnemers kent de wijk als geen ander. ”Het antwoord is eigenlijk heel simpel: wees aanwezig waar mensen uit de wijk toch al zijn. Dus hebben we bij Stek, de stadstuinwinkel aan de Nieuwe Binnenweg, een boekenkastje neergezet gevuld met boeken over planten. En bij Andaluce de viswinkel aan de 1e Middellandstraat komt een kast van ons vol met viskookboeken en boeken over vis en water. Binnenkort gaat er ook een kastje naar de Pauluskerk. Daarnaast zoeken we aansluiting bij evenementen in de stad. Zo hebben we laatst tijdens Poetry International drie Chinese dichters een podium geboden. Het was waarschijnlijk hun enige optreden in Rotterdam met veel Chinees publiek.”
Het draait om sociale en culturele ontmoeting via boeken, taal, leren en verbeelding
Een leeszaal, een podium, een oefenplek, een ruimte voor ontmoeting. Leeszaal Rotterdam West is het allemaal. Het draait er vooral om de sociale en culturele ontmoeting via boeken, taal, leren en verbeelding. De overbuurvrouw komt even een praatje maken. “Ik ben al een tijdje niet geweest, maar het ziet er nog steeds hartstikke te gek uit.” En voordat de glazenwasser kan vragen of hij de ramen mag zemen, krijgt hij het antwoord dat vooral een vrijwilliger zal geven: “Dat doen we zelf, hoor.” Een jongeman stapt binnen. “Ik heb een kleed van mijn moeder meegekregen. Heb je interesse? En ik heb ook nog een lamp, die zet ik meteen wel even voor je in elkaar.” Terwijl de man wordt verwezen naar ‘de badkuip’ – het lager gelegen centrale deel van de ruimte die voor bijeenkomsten wordt gebruikt, logt een man in bij een van de computers. Twee Chinese vrouwen krijgen instructies over het reilen en zeilen van de leeszaal. Volgende week komen ze terug voor Nederlandse les.
Leeszaal Rotterdam West
Rijnhoutplein 3
3014 TZ Rotterdam
www.leeszaalrotterdamwest.nl