Het Rotterdams Philharmonisch Orkest (RPhO) is er voor alle leeftijden. Zelfs voor de allerkleinsten. Met de Orkestontdekker, verschillende familievoorstellingen, een heuse virtualreality-orkestervaring en meerdere educatieve voorstellingen brengt het orkest klassieke muziek voor hen tot leven.
Het is vrijdagochtend half tien. In De Doelen maken musici en spelers zich al klaar voor de eerste voorstelling van de dag. Bij de ingang van de Eduard Flipse Zaal hebben zich de groepen drie en vier van verschillende Rotterdamse basisscholen verzameld voor een wel heel bijzondere ochtend: een concert van het Rotterdams Philharmonisch Orkest!
De kinderen zijn nieuwsgierig. Wat ze precies gaan meemaken weten ze nog niet, maar dat ze er zin in hebben, is wel zeker. In de klas maakten ze al kennis met de muziek van de voorstelling en de dieren die erin voorkomen. Ze hebben zelfs hun eigen fantasiedier getekend. Per klas wachten de kinderen geduldig in de rij tot ze de zaal in mogen. “Kijk, daar is de olifant, laat hem er maar even door”, zegt een juf als Olaf de Olifant aan komt lopen.
‘Kijk, daar is de olifant, laat hem er maar even door’
Fantasie
Op hetzelfde moment worden even verderop in de Grote Zaal voorbereidingen getroffen voor de doorloop van familievoorstelling ‘Piccolo en Saxo’, geregisseerd door Fons Merkies. Een voorstelling waar twee poppenspelers van Theater Terra, samen met het RPhO, een productie vormen die kinderen een unieke ervaring van klassiek muziektheater moet gaan geven.
Poppenspelers Eric-Jan Lens en Christiaan Koetsier vertellen: “Klassieke muziek prikkelt de fantasie, de verbeelding en de verwondering van kinderen. Het is een rijke ervaring vol klanken, emoties, verdieping en verbreding. We hopen dat we door deze voorstelling kinderen kunnen enthousiasmeren voor deze muziekstijl.”
Decormaakster Cynthia Borst voegt toe: “De basis van deze voorstelling is de stopmotion animatiefilm van Piccolo en Saxo uit 1958. Daarin is de hele wereld van de muziek zo magisch neergezet – dat wilden we tot leven wekken. Het orkest doet dat natuurlijk, maar ook de poppenspelers. Zij pakken iets op en het komt tot leven. Magie! De creativiteit die de voorstelling uitstraalt, hopen we bij kinderen ook aan te spreken. Dat ze zien dat je een hele wereld kunt creëren met enkel een koffer, een groen blad en wat takjes.”
Een logge olifant
In de Eduard Flipse Zaal zitten alle kinderen inmiddels op een stoel. Apenootje begint. Eva, dierenverzorgster van dierenpark Eva, stelt haar dieren aan de kinderen voor. Liedwien de Leeuw, Salvador de Slang, Beer, Kristien de Kameleon, Arie de Aap en Olaf de Olifant vormen het orkest. Ook horen ze het fantasiedier. “Doe je ogen maar dicht”, zegt Eva tegen de kinderen, “en luister goed naar de muziek. Hoe zou het fantasiedier eruit zien?”
De muziek in Apenootje brengt de dieren tot leven. En dat is precies wat educatief coördinator Katinka Reinders aan componiste Monique Krüs heeft gevraagd te doen. Want hoe klinkt een logge olifant nou eigenlijk, of een beweeglijke slang? Uit elke sectie van het orkest is een instrument toegevoegd. De harp, basklarinet, viool, cello en slagwerk. Allemaal staan ze voor een dier. Hieromheen is vervolgens lesmateriaal ontwikkeld, zodat de voorstelling in de klas al ging leven. De tekeningen van de kinderen worden in de voorstelling gebruikt.
Die kinderen zitten op het puntje van hun stoel. Vingers gaan om de haverklap de lucht in om Eva te helpen als ze een vraag stelt. Richting het einde van de voorstelling zijn het de kinderen die het ingedommelde dierenorkest tot leven wekken en zo dierenpark Eva redden.
Ode
De reacties na afloop van de voorstelling liegen er niet om. De kinderen zijn enthousiast en uitgelaten als ze de zaal uit lopen. “Hé slang!”, roept een meisje als ze Salvador de Slang tegenkomt. Alsof de kinderen hem inmiddels écht kennen. “Dit was een ode aan de fantasie”, zegt één van de volwassen bezoekers. “De muziek nam de kinderen mee naar het dierenrijk”, zegt een ander.
Ondertussen is in de Grote Zaal de doorloop begonnen van Piccolo en Saxo. Hoewel het ‘slechts’ de doorloop is, wordt meteen duidelijk dat ook deze voorstelling interactief en educatief is en tot de verbeelding spreekt. De animatiefilm Piccolo en Saxo draait op het grote scherm. De poppenspelers brengen het verhaal naar het podium en het orkest verzorgt gelijktijdig de muziek van de film. Kinderen krijgen al luisterend een introductie in de muziek, de instrumenten, hun klanken en wat die kunnen uitbeelden.
Het concert is het debuut van assistent-dirigente Corinna Niemeyer. De technische details en de gelijktijdige vertoning van de animatiefilm maken het geen makkelijke opgave het concert te dirigeren. De doorloop is dan ook secuur, voor alle details is aandacht.
Het concertgebouw als speeltuin
Het RPhO speelt vaker familievoorstellingen, een ervaring die verder gaat dan het bezoeken van een concert alleen. Tijdens een familievoorstelling verandert het concertgebouw in een soort speeltuin waar iedereen op verschillende manieren de klanken van het orkest kan ontdekken. Kinderen kunnen hun eigen instrumenten knutselen, ze mogen instrumenten uitproberen bij de Instrumentenparade van de SKVR en orkestklanken ontdekken op de Orkestontdekker. Er is zelfs een virtualrealityervaring in het aanbod opgenomen.
Reinders: ‘‘Met de virtualrealitybril stap je echt in de wereld van het orkest. Via gave graphics, game-elementen en visuals kies je uiteindelijk je eigen instrument en speel je mee in het orkest. Dit soort activiteiten zorgt echt voor oooh’s en aaah’s – dat is heel leuk.”
Emotie
Eigenlijk komen alle activiteiten van het Rotterdams Philharmonisch Orkest op één ding neer als het gaat om jong publiek: het orkest wil kinderen laten kennismaken met klassieke symfonische muziek op een manier die aansluit bij de belevingswereld van kinderen van alle leeftijden.
De Kindermuziekweek, een hele week in het teken van livemuziek voor kinderen, gaat bijdragen aan deze missie. En na tien Rotterdamse edities gaat de Kindermuziekweek in 2019 voor het eerst landelijk. Reinders: “De Kindermuziekweek gaat over alle soorten muziek en dus ook over het live ervaren van klassieke muziek. Het gaat over zelf meedoen en zelf ervaren.”
Het grote voorbeeld is de Kinderboekenweek, maar dan voor muziek, vervolgt ze: “Een week vol met concerten, workshops en voorstellingen op school en in het theater. Wij spelen deze week onder andere de familievoorstelling Orkestlaboratorium, over het buitenaardse wezen OO die bij wijze van experiment gaat onderzoeken hoe hij gevoelsmatig reageert op muziek, op ritmes en zang. De interactie met de zaal, door onder andere bodypercussie en zang, maakt dat ook het publiek zal ondervinden wat muziek met gevoelens doet. Muziek is tenslotte emotie.”
De Kindermuziekweek 2019 loopt van 5 tot en met 14 april. Meer informatie via www.kindermuziekweek.nl
