Kloppend hart van Rotterdam

Twee werelden komen samen

Eva Kruijs Tekst
Antim Wijnaendts van Resandt Beeld

Op de foto: Alexander Verbeek (links) en Mireille Bittar

Op 30 november vindt de Arabic Symphonic Night plaats in de Rotterdamse Doelen. Een eerbetoon van het Rotterdams Philharmonisch Orkest aan een aantal belangrijke zangeressen uit de Arabische Wereld, waaronder Fairuz en Oum Kalthoum. Het belooft een concert te worden waarmee de diversiteit van de stad gevierd wordt en waar twee muzikale werelden samenkomen op het podium én in het publiek. 

Alexander Verbeek is trombonist bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest. De uit Syrië afkomstige Mireille Bittar zal optreden als een van de drie solisten tijdens de Arabic Symphonic Night. Verbeek en Bittar ontmoeten elkaar voor het eerst in Amsterdam, waar zij woont en hij repeteert met het Nederlands Blazersensemble. De ontmoeting geeft een voorproefje van de magie die kan ontstaan als twee culturen samen een muzikale reis maken.

Positieve invloed

Bittar is klassiek operazangeres en afgestudeerd aan het conservatorium in Amsterdam. Ze is medeoprichtster van het achtkoppige Mozaïek Ensemble, een mix van Syrische en westerse muzikanten. Met dit ensemble brengt ze Arabische muziek, opnieuw gearrangeerd en gemixt met klassieke muziek, aan een gemengd publiek.

“Ik ben klassiek geschoold, maar mijn wortels liggen in het Midden-Oosten”, vertelt ze. “De samensmelting van westerse muziek met Arabische muziek is voor mij vanzelfsprekend en inherent aan wie ik ben. Toch merk ik ook dat beide culturen hun eigen positieve invloed hebben op mijn muziek. Mijn technische scholing maakt mijn Arabische zang beter en het gebruik van emotie in Arabische zang is een mooie toevoeging op mijn klassieke muziek.”

Verbeek speelt trombone voor het Rotterdams Philharmonisch Orkest en het Nederlands Blazers- ensemble. Ook voor hem is het samenbrengen van meerdere werelden op het podium niet nieuw. “Met het Rotterdams Philharmonisch Orkest heb ik bijvoorbeeld eerder Brasil Sinfônico gedaan en op dit moment repeteer ik met het blazersensemble voor een concert waarin West-Afrikaanse muziek en klassieke muziek samenkomen in een muzikaal spektakel. Ik hou erg van de tonaliteit, de interactie en diversiteit van interculturele concerten.”

Anders dan gewend

Zowel Verbeek als Bittar hopen dat de mix van muzikale stijlen het publiek uit beide werelden iets nieuws kan bieden. “Het publiek van het orkest zal kennis maken met een ander soort muziek dan ze van ons gewend zijn. Tegelijkertijd hopen we door nieuwe muziek te brengen ook kennis te maken met mensen die het orkest nog niet kennen.”

Bittar vult aan: “Met Arabic Symphonic Night leren de twee culturen elkaar echt beter kennen. In de Arabische cultuur wordt bijvoorbeeld normaliter niet gewerkt met grote orkesten en arrangementen. Op onze beurt brengen wij een nieuwe taal, nieuwe toonsoorten en het gebruik van kwarttonen in. Door gebruik te maken van muziek van Fairuz kunnen we dit doen op een heel toegankelijke manier. De composities en muziek zijn zo universeel dat het zich prachtig vertaalt naar verschillende luisteraars.”

Verbeek: “De sfeer in het publiek is anders bij elk concert, maar wanneer verschillende culturen samenkomen, merk ik doorgaans meer vrijheid in het publiek. Er wordt meegezongen, gedanst of geklapt. Dat ben ik met een klassiek concert niet gewend. Bij Arabische, Zuid-Amerikaanse of Afrikaanse muziek gebeurt dat heel spontaan. Die interactie vind ik erg leuk.” Voor zijn beleving van de muziek maakt het overigens niet uit: “Het muisstille van een zaal tijdens een klassiek concert vind ik ook geweldig. Het één is niet beter of leuker, het is anders.” Bittar herkent dit. “Ik zing alleen in het Arabisch en ik ben steeds weer positief verrast als een Nederlands publiek desondanks meeklapt, enthousiast is en voelt wat de muziek wil overbrengen. Dit toont de universaliteit van muziek en hoezeer muziek kan verbinden, ongeacht achtergrond.”

‘Wanneer verschillende culturen samenkomen, merk ik doorgaans meer vrijheid in het publiek. Er wordt meegezongen, gedanst of geklapt’

Magie

Verbeek en Bittar zijn eensgezind over de grootste muzikale uitdaging die het werken met verschillende culturen met zich meebrengt. Bittar: “In klassieke muziek zijn alle nuances uitgeschreven. In Arabische muziek is dat helemaal niet het geval. Daar zijn de nuances afhankelijk van de emoties van de muzikanten. Door te repeteren en op elkaar ingespeeld te raken moeten we tot een punt komen waarop iedereen hetzelfde voelt op hetzelfde moment. Dit is al een hele kunst als je werkt met enkel Arabische muzikanten, maar met klassieke muzikanten is die uitdaging nog net iets groter.” Verbeek vult aan: “Het arrangement dat gemaakt is, verandert zodra we samen gaan spelen. Tegelijk is dit precies wat zo bijzonder is aan deze manier van werken. Het samenkomen gebeurt namelijk automatisch wanneer we met elkaar spelen.”

De grootste magie zit voor beide muzikanten in de saamhorigheid die ontstaat. “Er is minder afstand, iedereen is samen, iedereen geniet en we begrijpen elkaar. Dat doet muziek en dat hopen we met Arabic Symphonic Night ook te bewerkstelligen.”

Zuiver

Voor de muzikanten afscheid nemen van elkaar heeft Bittar nog een vraag aan Verbeek: “De kwarttonen die in de Arabische muziek veel voorkomen, worden in klassieke muziek niet gebruikt. Voor mij zitten ze in mijn bloed, maar ik ben benieuwd hoe een westerse luisteraar deze tonen ervaart.” Verbeek: “Vanuit een westers perspectief gezien zou je kunnen zeggen dat de kwarttoon niet zuiver is, maar in Arabische muziek past het precies. Het maakt de Arabische muziek wat het is en daarom waardeer ik de kwarttonen juist enorm.”

Twee muzikanten die zoveel herkenning, enthousiasme, passie en gedrevenheid bij elkaar oproepen. Die onderzoeken waar overeenkomsten, verschillen en bruggen tussen twee culturen en hun muziek zitten. Dat belooft wat voor 30 november, als hun muziek samensmelt.