Kloppend hart van Rotterdam

Met kunst en vliegwerk

Mick de Witte Tekst
Jeroen Arians Beeld

Wat: De Appelwand, een werk van beton en gekleurd glas Door: Karel Appel Bijzonder: Technisch zeer complex Jaar: Ontwerp in 1961 en onthuld door Koningin Juliana in 1970 

Scholieren zitten op betonnen bankjes in het zonnetje energiedrankjes te drinken. Het is iets voor tienen. Ik zet mijn fiets op slot en kijk omhoog naar het enorme gevelkunstwerk boven de ingang van het Hofpleintheater. Een deur gaat open en iemand zwaait. Ik ben te vroeg, maar Kraat is er al. We mogen naar binnen, lopen de trap op en zien dan de kleurpracht. De kracht van de kleuren is gewoon voelbaar. Een medewerker klikt de spots aan en dan komt ook het prachtige betonnen reliëf naar voren. Om stil van te worden.

Die stilte duurt maar even, want dan brandt Kraat vrolijk los: “Karel Appel was Amsterdammer en het is uitgevoerd door een Amsterdams glasbedrijf, dus hoe Amsterdams wil je het hebben? Bij van Tetterode Glass studio werkte kunstenaar Joop van den Broek en die heeft dit werk uitgevoerd en mee ontworpen. Nadat Van den Broek dit had opgeleverd is hij voor zichzelf begonnen en heeft toen de Glasatelier ‘70 opgericht. Een hele goeie kunstenaar, die Joop.

Terug naar het kunstwerk. Dit is een monumentaal kunstwerk; zes meter hoog en 24 meter breed. Buiten eisen de betonnen contouren de meeste aandacht op, maar hierbinnen is het bontgekleurde antikglas pas echt goed te zien. Als je goed kijkt, zie je mens- of dierfiguren, je kunt ervan maken wat je wilt. En kijk, het glas is soms zelf expres gebroken om het mooi vlak te maken zodat het gelijmd kon worden. Rechts in de bovenste hoek, daar is het glas in duizend stukjes gebroken. Dit komt doordat de ‘gymtoren’ [Akragon, red.], die hier tegenover staat, het kunstwerk een bepaalde tijd in de schaduw zet. Het glas koelt dan af en als de zon er weer op schijnt is hij op zijn sterkst en breekt het glas. Maar dat is niet erg. Dat is juist mooi.”

Buiten is het weer heel anders en zie je ook hoe spannend het qua vorm in elkaar zit. Sinds een aantal jaren staat ook ’s avonds het licht binnen aan en dan is het ook echt mooi van buiten. Het installeren was indertijd ook een hele onderneming, het betonskelet werd op de bouwlocatie afgegoten in twee houten mallen en er waren twee bouwkranen nodig om beide delen op hun plaats te takelen.

“In 1973 kreeg ik zelf opdracht van de gemeente Rotterdam voor het uitvoeren van mijn ontwerp voor een glaswand in het Feyenoord Stadion. De gemeente gaf Feyenoord toen een kunstwerk cadeau voor het winnen van de Europa Cup 1 en de wereldcup. Man, dat was bijzonder dat had nooit eerder een Nederlandse club klaargespeeld. Maar waarom begin ik daarover? Die glaswand boven de entree van de voormalige eretribune is toen uitgevoerd door Atelier 70, door diezelfde Joop van den Broek. Tijdens het maken van de werktekening vertelde Joop mij over dit kunstwerk en liet hij mij het ontwerp zien dat Karel Appel indertijd schetsmatig op de achterkant van een briefkaart had getekend. Dus je kunt stellen dat Joop van de Broek het kunstwerk heeft vormgegeven.”


Karel Appel (1921 – 2006) was de zoon van een kapper en voorbestemd om zijn vader op te volgen. Maar hij ging naar de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten. Na de oorlog reisde hij naar Luik en Parijs. In november 1948 was Appel een van de oprichters van kunstenaarscollectief Cobra. Hij liet zich inspireren door primitieve kunst, kindertekeningen en outsider art, die hij als onbedorven en zuiver beschouwde. Appel kwam al werkende tot een resultaat. Hij schilderde en maakte collages en beelden met simpele vormen en heldere kleuren.

Cor Kraat maakt kunst in de openbare ruimte waaronder De Nieuwe Delftse Poort aan het Pompenburg, Kromme Lantarenpaal in de Karel Doormanstraat, M.S. Rottebocht aan het Noordplein en vele andere werken. Ook maakte hij deel uit van het kunstenaarscollectief Kunst & Vaarwerk. Bekende werken zijn de polaroid aan de pyloon van de trambrug in Noord en de Hoedendoos van Vopak in de Botlek. Ook de rode BMW aan het Weena is een bekend beeld.