In haar appartement in Rotterdam-Ommoord zit Parisa Akbarzadehpoladi aan tafel met haar moeder Parvin en haar dochter Sahba. Parvin is op bezoek. Dat klinkt veel gewoner dan het is. Parvin woont in Iran en ziet haar dochter en kleindochter voor het eerst in zes jaar. Parisa: “Mijn moeder leerde me de kracht hebben om jezelf te zijn en altijd in jezelf te geloven. Ook als het tegenzit in het leven. Dat geef ik door aan mijn dochter.”
Freelance fotojournalist, illustrator en mensen-rechtenactivist Parisa kijkt haar moeder met een zachtmoedige blik aan: “Iraanse vrouwen worden onderdrukt door de overheid en religieuze leiders. Thuis konden wij vrijuit praten en werden we gestimuleerd een eigen mening te vormen.” Parvin zelf is hier stellig over: “Vrijheid is het belangrijkste dat je een kind kunt geven. Mijn man en ik vonden: je hebt recht op je eigen mening. Ook in de liefde. Parisa kon in de veiligheid van ons huis zelf ontdekken met wie ze haar leven wilde delen. Het ging om haar toekomst. Die heeft ze in eigen hand. Je toekomst kies je zélf.”
Activist
Parisa groeit op in wat je een geketende vrijheid kunt noemen. Ze studeert wel en vindt daarna werk, maar ze voelt ook de knevels van het regime die haar belemmeren in haar thuis ontwikkelde vrijheid. Ze besluit zich te gaan verzetten en wordt mensenrechtenactivist. Een gevaarlijk beroep in Iran, want voor je mening uitkomen wordt er enthousiast de kop ingedrukt. Nog steeds, zoals het overlijden van studente Mahsa Amini in 2022 laat zien. Zij werd gearresteerd omdat zij weigerde een hoofddoek te dragen; het buitensporige politiegeweld tijdens haar arrestatie moest ze met de dood bekopen. “Mijn familie wist niets van mijn activiteiten. Mijn man wel, want hij stond ook op tegen het regime. Toen hij in Den Haag was voor een studie, wist hij: ik kan niet meer terug.”
Na enkele maanden reist Parisa haar man achterna, samen met haar zoontje die dan zes jaar oud is en hun dochtertje van net twee jaar. Het was een heel moeilijke beslissing om te vertrekken, want het betekende dat Parisa alles achter moest laten, ook haar moeder.
Het verdriet is zichtbaar in haar ogen als Parvin vertelt dat ze nog altijd moeite heeft te accepteren dat haar dochter zo ver weg woont. “Maar ik mocht niks vertellen”, vult Parisa de stilte die valt. “Zo kon ik ze beschermen: als ze niks wisten, konden ze ook niks vertellen als de politie langs zou komen. Het deed zoveel pijn om te moeten vertellen dat ik voorgoed weg zou gaan.”
Samen ontdekken
Parisa bouwt in Nederland een nieuw leven op in vrijheid en veiligheid. “Dat maakt me blij”, stelt ze. “Hier kan ik mijn kinderen een goed leven geven. Ook al kan ik niet terug naar Iran, ook al kan ik ze niet laten opgroeien met hun Iraanse familie. Wat we wel kunnen doen, is trots blijven op onze roots en dat laat ik in de opvoeding terugkomen. Voor mijn zoon is dat makkelijker dan voor mijn dochter. Hij heeft herinneringen aan het land, aan onze familie en aan de cultuur en gebruiken. Mijn dochter niet, zij was daar nog te jong voor. Misschien dat ik daarom ook extra mijn best doe om haar onze gebruiken en taal bij te brengen. Het is belangrijk te beseffen waar je vandaan komt.”
Tegelijk vindt Parisa het belangrijk om zo veel mogelijk te leren over het land waar ze woont en haar nieuwe leven heeft opgebouwd: “Wij leven in twee culturen en ik wil ze allebei kennen. En dan kan ik veel van mijn dochter leren. Ik voel me gelijkwaardig in onze relatie: ik leer haar over Iran en zij leert mij over Nederland. Samen ontdekken we de wereld.”
Sahba glimlacht. Niet iedereen om haar heen is even close met zijn of haar ouders, merkt ze, maar voor haar is het volstrekt logisch dat haar moeder soms meer als een vriendin voelt waarmee je de wereld verkent: “Het is fijn dat we een goede band hebben. Ik leer haar bijvoorbeeld Nederlands en ik leer haar over selfcare, omdat het iets is wat ik belangrijk vind. Ik ben zelfstandig en ontdek veel zelf. Die ruimte geeft zij me. Wat ik haar ook leer: laat je emoties niet te veel zien bij mensen die je niet zo goed kent. Je laat in Nederland niet te veel van jezelf zien.”
‘Zelfvertrouwen geeft je trots en zorgt ervoor dat je zeker bent in wat je doet’
Kracht en zelfvertrouwen
Haar eigen moeder heeft de nadruk gelegd op zelfstandigheid en vrijheid, maar voor Parisa zijn dat geen issues in de opvoeding van Sahba: “Mijn moeder is een rolmodel voor me, maar de situatie hier is wel anders dan in Iran. Ik leer mijn dochter vooral kracht te hebben. Dat heeft mijn moeder mij ook gegeven: de kracht om mezelf te zijn en in mezelf te geloven. Dat geef ik door aan Sahba. Wat ik ook doorgeef is het gevoel dat je thuis een veilige plek is.”
Het is volgens Parisa iets typisch Iraans om zoveel belang te hechten aan de eigen familie: “In Iran is er weinig vertrouwen in de mens. Er is altijd de angst dat iemand banden kan hebben met het regime. Alleen thuis weet je dat je veilig bent en daardoor zijn je familieleden ook je vrienden. Ik geloof dat ik dit gevoel probeer door te geven aan mijn kinderen.”
Toch moet ze haar dochter ook voorbereiden op de grote wereld buiten het gezin. Wat ze haar daarbij meegeeft, is iets wat in het verlengde van die kracht ligt: zelfvertrouwen. “Zelfvertrouwen geeft je trots en zorgt ervoor dat je zeker bent in wat je doet. Daarbij mag je ook fouten maken. Daar komen mooie dingen van als je naar jezelf durft te kijken en ervan durft te leren. Dat is wat zelfvertrouwen doet met je.”
Respect en liefde
Parvin zit het gesprek rustig gade te slaan. Zij ziet twee zelfverzekerde vrouwen die open durven zijn naar elkaar en echt op elkaar durven vertrouwen. “Ik zie eerlijkheid”, vertelt ze met trots in haar stem. “Ze werken echt samen en respecteren elkaar. Dat zijn waarden die ik belangrijk vind. Ik vind het ook mooi hoe Sahba haar moeder meeneemt in haar leven. Ze vertelt wat ze gaat doen, vraagt advies en maakt nooit ruzie.”
Ze geniet met volle teugen van haar bezoek. Drie maanden verblijft ze in het bescheiden appartement van het gezin. Voor Parisa is het een emotioneel weerzien. Het is de eerste keer in zes jaar dat haar moeder in Nederland is en de eerste keer ook dat ze alleen komt. In de zomer van 2023 overleed Parisa’s vader. “Ik mis hem erg. Hij herinnerde mij ook altijd aan dat zelfvertrouwen, aan het belang van waardigheid van de vrouw. Familie is voor mij het allerbelangrijkste dat er is. Dat ik mijn moeder nu bij me heb, maakt me gelukkig.”
Voor Sahba is het wel intensief, want haar oma slaapt bij haar op de kamer. Maar ze klaagt niet. Ze glimlacht verlegen: “Ik vind het niet erg. Als ik op mezelf wil zijn, doe ik mijn oortjes in en luister naar favoriete bands als Metallica, System of a Down of Bullet for my Valentine.” Muziek die haar oma niet gewend is. Maar ze laten elkaar in hun waarde. Sahba: “Ik zeg het ook niet tegen mijn oma als ik iets een beetje vervelend vind. Ik heb respect voor haar en vind het gewoon fijn dat ze er is. Ze leert mij te koken uit de Iraanse keuken. Gelukkig heeft mijn moeder me Farsi geleerd, dus ik kan goed met mijn oma praten. Dat maakt het heel gezellig om haar nu even bij me te hebben.”
Wat de drie dames met elkaar gemeen hebben is die zelfverzekerde houding van wie maakt mij iets? Ze hebben respect naar elkaar en laten de ander altijd in haar waarde. Daarmee is er een heel mooie balans. Volgens Sahba is deze vorm van respect een uiting van vrouwelijkheid. “Je gebruikt de ander nooit. Je bent loyaal aan mensen, je maakt geen ruzie.” Parisa knikt instemmend: “De vrouw zoekt de verbinding, dat is een heel mooie rol.” Haar moeder voert het nog een stapje verder: “De vrouw zorgt goed voor zichzelf, want dan kan ze ook goed voor het gezin zorgen. De vrouw moet zichzelf kunnen zijn in het leven. Vrijheid en zelfstandigheid zijn haar belangrijkste wapens.” Parisa glimlacht: “In het Farsi hebben we daar een woord voor: khoshbakht, wat staat voor vrolijk zijn, voor alles in het leven met liefde doen.” Ze pakt een hand van haar moeder en van haar dochter en sluit haar ogen. Het geluk dat ze nu beleeft, is voelbaar in de lucht.