Een van de eerste kantoorreuzen van de stad is nog altijd een geweldige blikvanger. En het mooiste is: het wordt nog steeds gebruikt waarvoor het tijdens de wederopbouw gebouwd is. Het Groot Handelsgebouw is een verzamelplek van creatieve, inspirerende en innovatieve bedrijven. Gers! gaat op verkenning. Om te beginnen bij stedenbouwkundige Robbert Jan van der Veen (Plein06). Zijn missie: een gelukkige stad maken. “Natuurlijk moeten mensen zichzelf gelukkig maken, maar het is mogelijk om dit te stimuleren door de inrichting van de gebouwde omgeving.”
Het is vooral de ruimte, de grootsheid, maar ook de diversiteit die Van der Veen in 2006 naar Rotterdam bewoog. Maar ook de vrije cultuur waarin je jezelf kunt zijn en waar je kunt doen waar je zin in hebt. Andere steden zijn zo verstopt, stelt hij. “In verstopte steden zijn de straatjes en steegjes veel nauwer. Je hebt er woon- en winkelgebieden waar het ontzettend druk is. Het is allemaal een beetje meer van hetzelfde. Wat ik in Rotterdam geestverruimend vind, is dat er wat meer verschillende gebieden zijn, en dat die plekken ook erg open zijn. We hebben oude en nieuwe delen, opengebroken door de rivier. Dat schept ruimte.”
Ontwerpen vanuit mensen
Twaalf jaar geleden kon je in Rotterdam goedkoop wonen en werken. Eerlijk is eerlijk, dat was voor Van der Veen ook een reden om hierheen te verkassen. Hij studeerde nog toen hij samen met studiegenoot Koen de Boo begon aan een groot avontuur; hun bedrijf Plein06. Inmiddels werken zij vanuit hun kantoor in het Groot Handelsgebouw met een ruim team van ontwerpers, stedenbouwkundigen, planologen en landschapsarchitecten aan, zoals zij het zo mooi verwoorden, ‘de gelukkige stad’, voornamelijk in de metropoolregio Rotterdam en Den Haag.
“De gelukkige stad is ons hoogste doel. Het werkt als een reminder om telkens weer te beseffen dat we het voor de mensen doen”, vertelt Van der Veen. “In het algemeen worden stedenbouwkundige plannen van bovenaf bekeken. Je beschouwt het dan alsof je in een vliegtuig zit en tekent vervolgens grote plattegronden. Dat willen we niet. Daarom praten we veel – met wie dan ook – om vervolgens te kunnen schetsen vanuit de beleving van mensen.”
Momenteel werkt Plein06 aan verschillende leefgebieden. Op een nieuwe manier kijken zij naar de verbinding tussen stad en land, waarbij sociale betrokkenheid een belangrijke factor is. In het Wevershof in Wilgenrijk Maassluis bijvoorbeeld, krijgt het traditionele woonhof een nieuwe betekenis. Geen voortuinen meer, wel veranda’s en terrassen, grenzend aan een prettig gemeenschappelijk erf. Je kunt er spelen, barbecueën, een wijntje drinken. Het doel: ouderen, gezinnen en starters komen elkaar sneller tegen en leggen sneller contact.
Zoektocht naar geluk
“De gelukkige stad gaat over vertrouwen, veiligheid en plezier. Maar ook over betekenis geven aan je leven en het ontwikkelen van je talenten. Deugdelijk zijn in je omgeving. Dat zijn begrippen waarmee je geluk kan onderzoeken en interveniëren. Natuurlijk moeten mensen zichzelf vooral gelukkig maken, maar het is mogelijk om dit te stimuleren en faciliteren door de inrichting van de gebouwde omgeving.”
Steden gelukkiger maken, daar springen de mensen van Plein06 dagelijks enthousiast hun bed voor uit. Om die mooie droom te realiseren moeten zij natuurlijk weten waar dat geluk hem dan in zit. Wat zijn de behoeften van de mensen? Waar worden zij gelukkig van? Door alleen maar commerciële opdrachten uit te voeren, krijgen zij niet zomaar antwoord op die vraag. Daarom zocht Van der Veen naar een weg om zich met anderen collectief in die materie te verdiepen.
In 2015 startte hij samen met Stella Groenewoud het InnovationLab. “Een laboratorium waar studenten, bedrijven, overheden en kennisinstellingen gezamenlijk onderzoek doen naar wat een stad gelukkig maakt. Niet alleen vanuit stedenbouwkunde, ook vanuit sociologie, psychologie en filosofie. Door die professies met elkaar samen te laten werken, vergaar je kennis uit elke hoek en verwerf je nieuwe waardevolle inzichten.”
Het InnovationLab is ondertussen uitgegroeid tot een volwaardige samenwerking tussen de universiteiten van Leiden, Delft en Rotterdam, waarin de koppeling tussen theorie en praktijk centraal staat. In de inspirerende eventspace bij Plein06 op kantoor worden verschillende samenkomsten georganiseerd. Zo wordt er onderwijs gegeven, werken studenten aan hun afstudeeropdracht en vinden er kennissessies plaats.
Katendrecht
Rotterdam verandert als een malle. De één is er gelukkig mee, de ander niet zo. Moet het dan maar zo blijven als het is? Volgens Van der Veen is Rotterdam erg gelukkig. “We zijn over het algemeen ontzettend trots en dat geeft ons een lekker gevoel. Angstvallig vasthouden, daar word je niet blij van. Rotterdam is vol in ontwikkeling en dat is mooi en positief.” Hij vervolgt: “Kijk naar Katendrecht. Vroeger een buitenplaats, een oase voor rijke mensen. Toen er havens gebouwd werden, maakten de rijken plaats voor een arbeidersdorp met al snel zo’n 2.500 Chinezen. Tijdens de crisis in 1930 vond men dat de Chinezen onze banen stalen, die werden later om die reden gedeporteerd naar Hong Kong. Toen kwam de jazzcultuur, daarna de prostitutie, gevolgd door een stillere periode. Nu wonen er mensen die wat te besteden hebben en komt er een superstedelijke vibe omheen. Dus ik ben een beetje allergisch voor mensen die zeggen dat het vroeger zo goed was en dat het niet mag veranderen. Dat werkt niet zo.”
Rotterdamse trots
Van der Veen is niet alleen trots op Rotterdam, ook op zijn team. “Iedereen werkt vanuit zijn eigen talent goed samen. We hebben plezier in ons werk en dat zien mensen. Momenteel werken we veel lokaal. Grote uitdagingen voor ons zijn het Central Innovation District in Den Haag, het Katendrecht Design District, een groot getijdepark aan de Nieuwe Waterweg en een gebiedsvisie op circulair Midden-Delfland. Hiermee proberen we het metropoolgebied Rotterdam-Den Haag goed op de kaart te zetten.”
Een paar maanden geleden won Plein06 een internationale prijsvraag voor een iconische brug in Tallinn, de hoofdstad van Estland, en trad daarmee voor het eerst van de lokale paden. “Ook iconen dragen bij aan de collectieve trots van een stad. Het symboliseert de identiteit waar je voor staat en geeft het gevoel van vooruitgang. Dat weten we in Rotterdam maar al te goed.”