Geen Rotterdam zonder de Laurenskerk. Het enige overgebleven bouwwerk uit de middeleeuwen is een baken voor de stad, vindt directeur Frank Migchielsen. “Het is een plek waar honderden jaren geschiedenis samenkomen. Het laat het verleden van een nieuwe stad zien. Dat is bijzonder.”
De kerk die vanaf de vijftiende eeuw gestaag werd opgebouwd, staat nog altijd fier in het hart van de stad. Het is bijna ongewoon: een middeleeuws monument in een stad die het tachtig jaar geleden flink te verduren kreeg. “Er wordt vaak gedacht dat de kerk vooral door het bombardement zo zwaar beschadigd is, maar dat is niet waar. Het was vooral de brand die erop volgde: tijdens die driedaagse stadsbrand heeft de kerk in lichterlaaie gestaan waardoor er weinig meer van overbleef. Het complete interieur is destijds verbrand. Op een aantal grafzerken, het koperen koorhek en drie praalgraven – waaronder die van zeevaarder Witte de With – na.”
‘Tijdens die driedaagse stadsbrand heeft de kerk in lichterlaaie gestaan waardoor er weinig meer van overbleef’
Eerst steen
Wonderbaarlijk genoeg hebben de Duitsers ervoor gezorgd dat de kerk niet compleet afgebroken werd en op de lijst voor wederopbouw terecht kwam. Het duurde na de oorlog zeven jaar voordat Koningin Juliana de eerste steen legde en de opbouw van de kerk weer kon beginnen. “Waarschijnlijk door gebrek aan materiaal, geld en de prioriteit om Rotterdammers weer van een huis te voorzien, heeft het een tijdje geduurd voordat de kerk aan de beurt was.”
Sinds 1968 pronkt het monument weer volop in de binnenstad. Maar de plannen die in de jaren vijftig en zestig voor de kerk gemaakt waren, zijn nooit helemaal uitgevoerd. Migchielsen: “Het aantal kerkgangers liep destijds al flink terug. Het bankenplan bijvoorbeeld, hoeveel zitplaatsen er in de kerk zouden komen, is nooit gehaald. Er was rekening gehouden met 3.000 zitplaatsen, uiteindelijk zijn dat er aanzienlijk minder geworden.”
Lonkende toren
Ondanks de terugloop van het aantal kerkgangers, gaat het goed met de Laurenskerk. “Omdat er in 1989 een stichting is opgericht, hebben we genoeg inkomsten. Zo kunnen we gelukkig een belangrijke plek blijven innemen in het leven van Rotterdammers. Bijvoorbeeld voor de studenten en middelbare scholieren die hier hun diploma uitgereikt krijgen en de politieagenten die worden beëdigd.”
Daarnaast is de Laurenskerk ook de plek voor commerciële evenementen, biedt het een podium voor tal van concerten en ontvangt ze veel toeristen die na het bekijken van de Markthal even oude sfeer komen proeven. “Waar je ook loopt, in welke stad ter wereld; een kerktoren lonkt altijd om even binnen te komen”, aldus Migchielsen.
Gebrandschilderd glas
Over een tijdje is er nog een extra reden om een bezoek te brengen aan de Laurenskerk. “Vanwege 75 jaar vrijheid en het herdenken van tachtig jaar bombardement wordt er een nieuw gebrandschilderd raam onthuld. Dat is drie meter breed en tien meter hoog en laat de bombardementen op Rotterdam, Coventry en Dresden in de Tweede Wereldoorlog zien. Maar het verbeeldt ook de vrede, wederopbouw en verbondenheid die hieruit voortgekomen zijn.”
Het raam wordt geplaatst in een van de twee koorkapellen aan de zuidkant van de kerk. Hierin staat ook het Cross of Nails uit Coventry en wordt iedere vrijdagmiddag het gebed voor Vrede en Verzoening gebeden.
“We hebben straks een raam in de kerk dat uniek is in de wereld. Het zijn namelijk geen stukjes gekleurd glas, maar panelen van gebrandschilderd glas. Bij elkaar laat dit het schilderij – dat Janneke Viegers speciaal voor ons heeft ontworpen – zien. De uitwerking van Glasatelier Hagemeier uit Tilburg wordt fenomenaal.”
Het raam zou onthuld worden op 14 mei 2020, precies tachtig jaar na het bombardement. “Maar dat gaat helaas niet door vanwege alle ontwikkelingen rondom het coronavirus. We hebben besloten om het raam, dat Vrede & Verzoening heet, een jaar later te plaatsen en te onthullen. Dan lijkt ons voor nu de meest veilige optie.”