Iwan maakt kunst. Soms met een grote en soms met een kleine K. Van museale muurschildering tot menukaart: de vette lijnen waarmee hij vrouwen, dieren, planten en surrealistische settings vangt, hebben duidelijk zijn handtekening. En anders maakt hij zelf wel duidelijk wie de afzender is.
Iwan doet wat hij al sinds zijn jonge jaren in Hoogvliet het liefste doet, vertelt hij thuis aan de eettafel. Bengaalse kat Jaya, ze figureert regelmatig in zijn werken, houdt alles scherp in de gaten.
“Tekenen deed ik op heel jonge leeftijd al het allerliefste. Na de middelbare school ging ik naar het Grafisch Lyceum in Rotterdam, daarna naar de Willem de Kooning Academie. Dat was voor mij een logische vervolgstap, maar achteraf gezien was het misschien niet nodig geweest. Ik deed al mijn eigen ding en verdiende daar geld mee. De academie deed ik er eigenlijk naast.”
Groots in glas
Van zijn afstudeerproject, twee grote glas-in-loodramen, is er zojuist een verkocht door zijn galerie in Amsterdam. Hij studeerde af, maar kreeg zijn papiertje nooit vanwege twee ontbrekende studiepunten. “Een administratief gezeur waar ik geen zin in had. Nu heb ik wat meer studieschuld om af te betalen.”
Hij bleef na zijn opleiding in Rotterdam wonen en werken. “Dat is zo gelopen. Ik vind Amsterdam ook leuk, maar daar is het lastiger om betaalbare woon- en werkruimte te vinden. Rotterdam is dan de beste optie en bovendien heb ik hier een netwerk. Maar voor een mooi pand in Noord-Brabant zou ik ook zo vertrekken. Het liefste woon en werk ik op dezelfde plek, zoals nu.”
Iwan woont en werkt in hetzelfde gebouw, op de hoek van de Pieter de Hoochweg en Westzeedijk. “Het is een fijne plek dichtbij alles wat ik nodig heb, maar ik zou best een huis willen kopen. Door de hoge huizenprijzen is dat nu misschien niet slim in Rotterdam. Wonen net buiten de stad, in Schiedam of Overschie, lijkt me ook prima. Een paar jaar geleden wilde ik per se in het centrum wonen, maar nu heb ik minder de behoefte om overal bij te zijn. De vele horeca in de buurt is wel een pluspunt. Ik ben geen keukenprins en eet vaak buiten de deur.”
Inmiddels, overigens, heeft Iwan dat felbegeerde huis gekocht. Niet in een buitenwijk of aan de rand van de stad, maar in Rotterdam-West. Hij woont er met zijn hond en beste maatje Luna. Tegenoer zijn nieuwe huis had hij tot voor kort een gedeelde studio onder de naam Studio Opzoomer. Zijn studio zit inmiddels op de Baan in hartje centrum.
Prozac
Vijftien jaar geleden dacht Iwan niet dat hij ooit op zichzelf zou kunnen wonen. Hij had vanaf jonge leeftijd last van angststoornissen. “Het begon toen ik een jaar of zes was. Ik hing echt aan mijn moeder, bij haar voelde ik me veilig.” Waar de angsten vandaan kwamen blijft gissen, maar Iwan wilde in ieder geval aan de oplossing werken. Hij zocht hulp en inmiddels woont hij alweer jaren op zichzelf. “In mijn pubertijd zat ik in therapie. Sinds vier jaar slik ik Prozac, dat werkt erg goed.” De glas-in-loodramen refereren naar die angstige periode, met de teksten ‘I’m not keen on living’ en ‘I don’t want to die’. “Het zijn zinnen uit het nummer Feel van Robbie Williams. Dat nummer vertolkte mijn gevoelens goed, mijn angst om dood te gaan of ziek te worden. Gelukkig gaat het nu veel beter.”
Museaal
Meerdere malen werkte hij voor en samen met Museum Boijmans van Beuningen. “Het begon met een opdracht naar aanleiding van Kunst4Kids in 2012. Voor dat project vroegen ze mij en nog 24 kunstenaars uit heel Europa om werk in oplage te maken.” Die werken werden tentoongesteld en alleen kinderen mochten kijken en kopen. Iwan verkocht er al zijn prints. Voor de Boijmans-tentoonstelling ‘Fra Bartolommeo – de goddelijke renaissance’ werd hij daarna gevraagd een hedendaags antwoord te maken op het werk van de Italiaanse kunstenaar-monnik. Hij maakte ‘The Mystical Birth of Rotterdam’, dat het ontstaan van de stad Rotterdam verbeeldt. Het werk is opgenomen in de collectie van het museum. Toen bekend was dat Museum Boijmans van Beuningen zou sluiten voor een grootse renovatie, vroeg museumdirecteur Sjarel Ex aan Iwan een grote muurschildering in het museum te maken. “Ik kreeg de vrije hand om een werk te creëren, geïnspireerd op de renovatie van het museum. Een enorme eer natuurlijk. Het werk heet Metamorphosis en is een grote muurschildering die de gedaanteverwisseling van het museum verbeeldt. Het is tof dat mijn eerdere samenwerkingen met het Boijmans hiertoe leidden en dat de directeur zelf mij heeft gevraagd. Sjarel is iemand waar ik tegenop kijk en maakt dat ik het beste van mezelf wil laten zien.”
‘Er is altijd dat stemmetje in mijn achterhoofd dat zegt: Is het wel goed genoeg?’
Zichtbaar
Iwan kan en wil graag groots werken. Het liefst maakt hij muurschilderingen, sculpturen en glas-in-lood. Toch maakt hij ook nog steeds prints en flyers. Bovendien lopen zijn opdrachtgevers zeer uiteen: van particuliere kunstliefhebbers tot merken als Red Bull of Heineken. “Ik heb altijd veel verschillende soorten opdrachten met elkaar gecombineerd, al vanaf het moment dat ik besloot dat ik met tekenen mijn geld wilde verdienen, in plaats van met suffe bijbaantjes.’ Zijn carrière kwam in een stroomversnelling na een samenwerking met sneakershop Woei op de Hoogstraat. “Het begon acht jaar geleden met een flyer en kreeg een vervolg met een T-shirt dat snel uitverkocht. Daarna ontwierp ik een hele collectie. Die momenten dat je aandacht krijgt van mensen buiten je standaard creatieve kringen zijn waardevol. De samenwerking met Woei zorgde voor veel zichtbaarheid en nieuwe opdrachten.” Iwan zorgde er sowieso voor dat mensen wisten waar hij mee bezig was, vertelt hij. “Of dat nu was door erover te praten op straat of via Facebook of Instagram, ik postte er altijd over. Nu doe ik dat een stuk minder.”
Kritischer
Inmiddels kan Iwan het zich veroorloven opdrachten af te slaan. “Ik ben kritischer en kan simpelweg niet met elke aanvraag aan de slag. Vrij werk maken is het leukst. De opdrachten die ik aanneem bieden me of veel vrijheid in het creatieve proces, of veel geld. Af en toe maak ik nog illustraties in opdracht. Deze week vroeg Bacardi me illustraties te maken voor restaurant Supermercado aan de Schiedamsevest. Dat is leuk, want daar eet ik zelf ook regelmatig. Het moet snel af, maar gelukkig kan ik snel werken. Voor het dagelijkse tv-programma M vroegen ze me om live een schilderij voor Robin van Persie te maken, in 40 minuten. Ik kan dan wel snel werken, maar in 40 minuten maak je geen meesterwerk. De muurschildering voor het Boijmans van Beuningen, dát is iets waar ik 100 procent achter sta.”
Wereldfaam
Enerzijds geniet Iwan van zijn succes, anderzijds vraagt hij zichzelf steeds af of het genoeg is. “Het voelt dubbel. Ik heb ontzettend veel vrijheid en verdien goed geld. Ik sta op als ik wakker word en kan doen wat ik het liefste doe. Tegelijkertijd is er altijd een stemmetje in mijn achterhoofd dat zegt ‘Is het wel goed genoeg? Is dit wat mensen willen zien?’ Ik wil juist graag maken wat ík wil, maar het is moeilijk om los te komen van dat stemmetje.”
Voor de goedkeuring van zijn ouders hoeft hij het niet te doen, die zijn apetrots. “Mijn moeder vindt alles geweldig wat ik maak. Mijn vader kan zelf ook goed tekenen. Mijn ouders hebben geen creatieve beroepen, maar iets kunnen maken was altijd belangrijk bij ons thuis.” Misschien wordt de onzekerheid over zijn werk gevoed door social media, waar Iwan dagelijks ziet waar andere kunstenaars mee bezig zijn? “Het leuke aan Instagram vind ik juist dat je in contact kunt komen met kunstenaars die je stiekem erg bewonderd. Mijn galerie representeert ook Kim Dorland, een Canadese schilder die gave dingen maakt, expressief en melancholisch. Ik vind het tof dat we door dezelfde galerie vertegenwoordigd worden.”
De Rotterdamse kunstenaar Joep van Lieshout is zijn grote voorbeeld, qua werk en professionele ontwikkeling. “Joep heeft een eigen fabriek met een team van mensen die aan zijn projecten werkt. Hij heeft veel ruimte en vrijheid om zijn ideeën uit te voeren. Het lijkt me vet dat je samen met een team een hele rits dingen kunt maken, gewoon omdat je daar zin in hebt.” Iwan droomt groots, van veel ruimte, een eigen team en financieel succes. Maar de grootste droom is toch wel om erkenning te krijgen en opgenomen te worden in de kunstgeschiedenis, zodat studenten aan de academie later over hem lezen. Iwan, lachend: “Ik heb lang gekloot met die angststoornissen. Als ik dat niet had gehad, was ik al lang wereldberoemd geweest!”
Dit interview met Iwan Smit is opgenomen in het boek Habitat Rotterdam – Shaping City Life, waarin makers vertellen hoe zij wonen en werken in een veranderende stad (https://shop.habitat-magazine.nl/)
