Rotterdam zonder haven? Dat is als een boer zonder land, een kind zonder knuffel, een vuurtoren zonder licht. Of, in de woorden van havenman Wim van Sluis: “Zonder haven zou Rotterdam een klein provinciestadje zijn.” En ook al hebben we niet langer de grootste haven, wel de “beste, veiligste en meest duurzame.” Met dank aan God en een eigenwijze ingenieur.
Wim van Sluis is havenman bij uitstek. Van 2002 tot 2006 was hij Rotterdams wethouder Haven, Economie, Milieu en Werkgelegenheid. Ook nu zit hij ‘er nog middenin’. Als voorzitter van Deltalinqs (een belangenbehartiger van de bedrijven in het Rotterdamse haven- en industriegebied), voorzitter van Rotterdam Port Promotion Council en bestuurslid Rotterdam Climate Initiative. En dan nog is zijn cv verre van compleet.
‘Rotterdam heeft de beste, veiligste en meest duurzame haven ter wereld’
Peiler van de Nederlandse economie
Hoe is het eigenlijk met de Rotterdamse haven? De grootste van de wereld zijn we immers al sinds 2004 niet meer. Van Sluis: “En dat gaan we ook niet meer worden. Shanghai, Ningbo en Singapore zijn Rotterdam voorbij gestreefd. Erg? Welnee. De Aziatische havens zijn geen concurrent van ons. Als het heel goed gaat met de Aziatische havens, gaat het goed met Rotterdam. De helft van hun containers gaat immers via ons. In Europa zijn we nog wel de grootste haven, met afstand zelfs, want we zijn twee keer zo groot als de nummer twee, Antwerpen.”
Het economische belang van de Rotterdamse haven valt dan ook nauwelijks te onderschatten. Nederland is voor een belangrijk deel afhankelijk van het wel en wee van ‘Mainport Rotterdam’. Van Sluis: “Tien procent van de Nederlandse economie is direct of indirect afhankelijk van de haven. En met de haven bedoel ik het complete industriële conglomeraat van bedrijven in Rotterdam Rijnmond. Business trekt business aan. Grote bedrijven investeren in Rotterdam juist omdat wij een grote haven hebben.”
Proosten met de majesteit
En, recessie of niet, de vooruitzichten zijn goed nu de Tweede Maasvlakte geopend is. Van Sluis stond aan de wieg van dit nieuwe stukje Nederland. “Tijdens mijn wethouderschap zijn de eerste contracten voor de Tweede Maasvlakte gesloten. Daar is de basis gelegd.” Tijdens de officiële opening op 11 juli dit jaar, toastte hij met ‘de majesteit’. “Een trots moment, zeker. We hebben 2000 hectare aan het land toegevoegd. Er is weer ruimte voor bedrijven, ruimte voor groei. We slaan nu 430 miljoen ton per jaar over. Dankzij de Tweede Maasvlakte zal dat de komende twintig jaar uitgroeien naar 750 miljoen ton.”
Duurzaam
Getallen zijn mooi, maar zeggen niet alles. Wim van Sluis heeft alle grote havens van de wereld gezien. Vergelijkingsmateriaal genoeg dus, als hij zegt: “Rotterdam heeft de beste, veiligste en meest duurzame haven ter wereld.” Vooral dat duurzame is belangrijk. “De wereldbevolking groeit. De grote vraagstukken van deze tijd zijn hoe wij omgaan met water, voedsel, energie en luchtkwaliteit. Hoe houd je de balans tussen economische groei en duurzaamheid? Energie is booming business. Rotterdam is daar van oudsher goed in. Niet alleen qua overslag, maar ook qua verwerking en productie. Dat hebben wij voor op andere havens. Qua duurzaamheid vervullen we nu ook een voortrekkersrol. Op de Tweede Maasvlakte is nadrukkelijk de ruimte gegeven aan fabrieken die groene energie leveren; zoals bio-ethanol en biodiesel. We zijn goed op weg.”
‘Stiekem wordt je er toch een beetje verliefd op’
Ook de traditionele (chemie)bedrijven produceren duurzamer. Het beeld van Rotterdam-Rijnmond als de grote vervuiler van Nederland klopt volgens Van Sluis dan ook al lang niet meer. “Dat is de afgelopen dertig jaar sterk verbeterd. Voor een stad met zo’n grote haven en industrie hebben we een goed klimaat.”Hoe lang is het wel niet geleden dat er smogalarm was? De kolencentrales zijn een stuk schoner geworden en de CO2-uitstoot is sterk gedaald. En: er wordt wel eens met een vies oog gekeken naar de chemie, maar we vergeten dat we die producten zelf allemaal willen gebruiken. De grondstoffen voor een synthetisch truitje, een laptop, een pen; het is allemaal chemie.”
Wereldklasse tophaven
Terug naar de haven. Hoe kan het eigenlijk dat een relatief kleine stad volgens Van Sluis zo’n ‘wereldklasse tophaven’ heeft? “Nederlanders zijn echte handelaren en hebben een verleden in de scheepvaart. En Rotterdam heeft nautisch gezien een gunstige ligging. We liggen aan de Noordzee, die bovendien lekker diep is, dat is een USP. En er zijn nauwelijks sluizen, waardoor schepen snel in en uit kunnen varen. We hebben een groot achterland met zo’n 460 miljoen inwoners binnen bereik en de verbindingen met dat achterland zijn uitstekend, met dank aan de Maas en de Rijn.”
Die gunstige ligging is een mazzeltje eigenlijk. Of zoals Van Sluis het grinnikend noemt: “Een van God gegeven geschenk.” Een geschenk dat werd vervolmaakt door ingenieur Caland. De Rijn raakte zo’n 150 jaar geleden namelijk verstopt, waardoor schepen steeds moeilijker Rotterdam konden bereiken. Caland kreeg de opdracht om “de Hoek van Holland” door te steken en de Rijnmonding tot aan zee door te trekken. Dat deed hij, letterlijk. Caland ging dwars door de duinen heen. Een en ander ging gepaard met flink wat tegenslagen en forse budgetoverschrijdingen. Caland negeerde de scherpe kritiek, en bleef zijn eigen weg volgen. Toen de Rotterdamse haven na de voltooiing van de Nieuwe Waterweg een enorme groei doormaakte, verstomde de kritiek al snel.
Een beetje verliefd
Vasthouden aan je eigen visie: dat heeft Van Sluis ook altijd gedaan. Toch is het einde in zicht. Binnenkort neemt hij als voorzitter afscheid van Deltalinqs. “Ik wil niet blijven kleven aan het pluche. Het is tijd voor nieuwe mensen, een fris geluid. Wel blijf ik werkzaam in mijn eigen bedrijf Daamen & van Sluis als accountant en adviseur.” Voor Van Sluis is de haven altijd meer geweest dan werk alleen. Want wie denkt dat het een havenbaron om cijfers alleen te doen is, zit ernaast. “Jaarlijks varen hier 37.000 zeeschepen binnen. Die dertig of veertig cruiseschepen die hier jaarlijks aanmeren? Als je de kosten tegen de baten afweegt, zijn ze oninteressant. Maar het is wel léuk, goed voor de stad. Natuurlijk moet je altijd proberen rationeel te kijken naar de haven. Maar dat is soms best moeilijk. Stiekem word je er toch een beetje verliefd op.”