Op 13 maart 2020 sloot de Kunsthal haar deuren voor publiek vanwege corona. Op 1 juni vorig jaar mochten die deuren weer open, zij het met beperkte aantallen bezoekers in vaste tijdslots. Een mooie zomer zorgde voor optimisme: corona leek bijna verslagen en we mochten langzaam terug naar normaal. Niets bleek minder waar. In november ging de culturele sector weer op slot, maar de echte klap kwam met de tweede lockdown, op 15 december. Die zou naar verwachting eind januari weer worden opgeheven, maar dat werd 5 juni van dit jaar.
Al met al een bewogen periode, waarin de normaal zo drukbezochte Kunsthal maandenlang niet kon worden bezocht. Hoe zijn de medewerkers daarmee omgegaan? Wat gebeurde er achter de schermen, onzichtbaar voor het publiek? Herman van Karnebeek, zakelijk directeur van de Kunsthal Rotterdam: “De eerste lockdown kenmerkte zich door crisismanagement. We hadden geen idee wat er op ons afkwam. We waren het jaar voortvarend begonnen, de tentoonstelling over Thierry Mugler sloot begin maart af met maar liefst 175.000 bezoekers op de teller. En toen moesten we dicht. We hebben direct maatregelen genomen om onze kosten drastisch te beperken. Helaas ging dat gepaard met rigoureuze ingrepen in de programmering. De grote zomertentoonstelling over Alice in Wonderland werd afgelast: pure overmacht. Naar Rotterdam komen was op dat moment geen optie. Ontzettend jammer, maar het kon niet anders.
Hierdoor, en doordat we hiervoor een aantal goede jaren hebben gehad, en ook met dank aan de NOW-regeling hebben we het verlies zeer beperkt kunnen houden. Ik ben ook heel blij dat we niemand hoefden te ontslaan. De steun die we tijdens de lockdowns ontvingen van zakenpartners én particulieren was hartverwarmend. Mensen werden vriend van de Kunsthal en deden daarbij vaak extra giften, terwijl ze niet eens naar bínnen konden. Dat is bijzonder en zegt iets over de betrokkenheid van onze bezoekers.”
Hoe werd de tweede lockdown ervaren?
“Die periode kwam nog harder binnen dan de eerste. Musea en andere culturele instellingen hadden inmiddels maandenlang aangetoond op een veilige manier bezoekers te kunnen ontvangen. Toch moesten we weer sluiten. Bijna een half jaar. Vanaf eind januari stond er een gloednieuw programma klaar in zeven hallen, het is moeilijk als je dat niet kunt laten zien. Er is zelfs één tentoonstelling, ‘Het Museum van Nederland’, een samenwerking met omroep MAX, opgebouwd en weer afgebouwd zonder dat deze te zien is geweest voor publiek. Dat werkt niet motiverend.”
Heeft de coronapandemie ook iets gebracht?
“We zijn vindingrijk en veerkrachtig gebleken. Samen met onze partners hebben we de kracht van de Kunsthal goed benut. De Kunsthal is bedreven in het zichzelf steeds opnieuw uitvinden: een flexibele organisatie die continu de samenwerking en het experiment aangaat en naar nieuwe kansen en mogelijkheden zoekt. Dat heeft zeker geholpen om goed op de omstandigheden in te spelen.”
‘De steun die we tijdens de beide lockdowns ontvingen van onze zakenpartners maar ook van particulieren, was hartverwarmend’ – Herman van Karnebeek
“Vele Kunsthal LIVE-events gingen gewoon door. Soms online of hybride, zoals de masterclasses en het familie-event ‘See you later, Illustrator!’ en soms live in de Kunsthal. We organiseerden een ode aan creatieve makers, waarbij kunstenaar Ellie Uyttenbroek, samen met onder meer schrijver en dichter Marieke Lucas Rijneveld, een cordon van tiktok-tieners op de roostervloer voor de Kunsthal liet optreden tijdens een livestream. En zodra het kon, organiseerden we KunstKoppels. Een event dat juist bedoeld is om te ontmoeten, om mensen van verschillende achtergronden aan elkaar te koppelen en op deze manier bij te dragen aan het tegengaan van eenzaamheid.”
“Met onze hoofsponsor ING hebben we aan aantal jaar geleden de Kunstbuzz bedacht: scholen in de stadsregio die naar de Kunsthal willen komen maar voor wie vervoer een drempel is, die gaan we gewoon ophalen met de Kunstbuzz. Geweldig toch? Maar ja: wij waren dicht, de scholen waren dicht, dus die bus stond stil. Die hebben we toen ook gedigitaliseerd: de Kunstbuzz Online! Dichter Wessel Klootwijk nam de leerlingen mee op een virtuele tour door Extra Large, de expositie met wandkleden. En momenteel kunnen scholen virtueel naar de tentoonstelling We Are Animals, samen met een boswachter en woordkunstenaar. Scholen uit het hele land, België en zelfs Aruba deden en doen mee. Dat zijn dingen die we ook ná corona zeker willen blijven doen, zodat we extra veel leerlingen kunnen bereiken. Maar er gaat natuurlijk niets boven een fysiek bezoek en de kunstwerken echt ervaren.”
Hoe beleefden jullie de heropening?
“Dat was iets geweldigs! Praktisch alle medewerkers weer bij elkaar; op gepaste afstand natuurlijk. Er was een dj, die zijn speakers richtte op het park, om de bezoekers als het ware naar ons toe te lokken en welkom te heten. Er waren Kunsthalleluja-mondkapjes. En wethouder Saïd Kasmi kwam buurten en ons gelukwensen. Een prachtig gebaar!
We hebben de afgelopen periode gemerkt dat het belang van kunst en cultuur steeds breder wordt gevoeld. Juist als er vanuit de politiek een ander signaal leek te komen, was er tegengeluid. Mensen hebben het echt gemist om deel te kunnen nemen aan kunst en cultuur. Daarnaast is onze sector niet alleen goed voor inspiratie, ontwikkeling of amusement, maar ook economisch relevant. Goed voor 150.000 vaste banen en werk voor ongeveer evenveel ZZP’ers. Onze expositie Thierry Mugler: Couturissime trok zoals gezegd 175.000 bezoekers en realiseerde 6,3 miljoen euro extra omzet in de regio Rotterdam. Een enorme economische impact. Het is dus ook om die reden noodzakelijk voor het rijk en gemeentes om in kunst en cultuur te investeren.”
Leuke dingen doen
“We hebben met z’n allen de coronacrisis het hoofd geboden, nu gaan we weer leuke dingen doen. Naast de zeven prachtige tentoonstellingen die nu te zien zijn, hebben we een lange lijst plannen voor dit jaar en volgend jaar, als de Kunsthal dertig jaar bestaat.
Dit najaar openen we de internationale tentoonstelling Calder Now, over de voortdurende invloed van de grote meester Alexander Calder, die de beeldhouwkunst ingrijpend heeft vernieuwd en veranderd. De tentoonstelling presenteert naast werk van Calder werken van tien toonaangevende hedendaagse kunstenaars. Rondom deze tentoonstelling gaan we mooie samenwerkingen aan, onder andere met RET en onderwijsinstellingen in Rotterdam. We mogen steeds meer bezoekers ontvangen en kijken uit naar het moment dat alle restricties opgeheven zullen zijn. Want al deze prachtige tentoonstellingen verdienen een heel groot publiek.”