Kloppend hart van Rotterdam

Erectie aan de Maas wordt Lief bolletje

Christina Boomsma Tekst
Rick Arnold Beeld

Rotterdam zou Rotterdam niet zijn zonder bijnamen voor gebouwen. Dat geldt ook voor het nieuwe Depot Boijmans Van Beuningen. Links en rechts in deze Gers! komen er ook al een paar voorbij. Wat opvalt: uit sommige bijnamen klinkt de verhitte discussie tussen voor- en tegenstanders van het pand bij het begin van de bouw nog door.

De Bloempot en De Pot (met ‘de’ erbij, ja, kijk maar goed wat er dan eigenlijk staat) lijken tot nu toe de winnende bijnamen. En inderdaad lijkt het spiegelende gebouw wel wat op een bloempot, zeker nu er bomen bovenop geplaatst worden. Soepkom komt ook met enige regelmaat voorbij. Lompe bijnamen zeggen in de Maasstad echter niets over de waardering voor een gebouw, integendeel. Dat is gewoon Rotterdamse directheid. De Markthal en de beurstraverse worden immers ook liefkozend Koopgrot en Koopgoot genoemd – en als het economisch wat slechter gaat, wordt de Koopgoot net zo makkelijk omgedoopt naar Kijkgoot.

Toch is aan de bijnamen van het depot, wel iets af te lezen van de verwoede strijd die er was toen het gebouw nog slechts op de tekentafel bestond. Nu het depot af is, vinden de meeste mensen het wel mooi, maar de start was moeizaam. Vanaf de eerste plannen was er discussie over, een strijd die tot aan de Raad van State aan toe is uitgevochten.

In het AD werd het depot in deze verhitte periode de Erectie aan de Maas genoemd, de bijnaam het Spiegelei van Sjarel Ex, of kortweg het Ei van EX, deed ook de ronde. Dat suggereert geen warme liefde op het eerste gezicht. Aan de andere kant van dat spectrum staat onder meer architect Winy Maas van MVDRV, dat het uit de kluiten gewassen gebouw tot Lief bolletje bestempelde. Ook Theekopje en Suikerpotje doen ietwat liefkozend de ronde.

Locatie, locatie, locatie

Iedere makelaar kan je vertellen dat de locatie van een pand een groot deel van de waarde bepaalt. Juist daarover ging de discussie rond het depot. Bijna niemand was tegen het depot zelf, zelfs niet degenen die het ontwerp blingbling-architectuur vonden. Het was vooral de locatie middenin het Museumpark die mensen in het verkeerde keelgat schoot. Het Erasmus MC vreesde voor te veel prikkels voor de kinderen in de naastgelegen jeugdpsychiatrische inrichting. Anderen maakten zich zorgen over het aanzien van het museumpark, ontworpen door Yves Bruinier onder auspiciën van OMA, het bureau van Rem Koolhaas, als onderdeel van het ontwerp van de Kunsthal. En dat ontwerp van de inmiddels overleden Bruinier kon je toch niet zomaar door de plee spoelen?

Bovendien wil Rotterdam graag vergroenen. In deze tijd van klimaatverandering en hittestress moet je parken toch juist behouden? En zou het gebouw niet beter passen op een andere locatie, bijvoorbeeld een plek die veel meer een duwtje omhoog kan gebruiken dan het Museumpark? Met deze argumenten verenigden tegenstanders zich onder andere in de Stichting Vrienden van het Museumpark. Samen met het Erasmus MC procedeerden ze tot aan de Raad van State toe. Zonder succes. Behoudens enkele aanpassingen in de spiegels op de gevel, om weerspiegeling ten opzichte van de naastgelegen kinderpsychiatrische kliniek te verminderen, stelde de Raad van State hen in het ongelijk. De pot mocht gebouwd worden.

Uit een rondgang onder de toenmalige tegenstanders blijkt overigens dat de meesten nog altijd van mening zijn dat het gebouw beter ergens anders had kunnen komen. Maar ook geven zij aan dat ze er, na de uitspraak van de Raad van State, een punt achter hebben gezet en hopen dat het gebouw nu voor Rotterdam een succes wordt.

Geadopteerd

Al in 2015 organiseerde het AD een stadsdebat over het nieuwe depot. De stelling: is het depot een nieuw icoon of een miskleun? De meningen waren verdeeld, maar het publiek reageerde overwegend positief. Twee derde van de mensen die meededen aan een online poll bestempelden het gebouw tot nieuw icoon voor Rotterdam. En inmiddels lijkt het gebouw door de meeste Rotterdammers ook wel te zijn geadopteerd. De pot heeft zelfs al een klein broertje gekregen. In Miniworld, het Rotterdamse Madurodam voor treinfanaten.