Al eeuwenlang bruist het in en rond de Rotterdamse haven. En Schiedam speelt daarin als vanouds een belangrijke rol. Niet alleen vanwege haar ligging aan het water, maar vooral door de bedrijven en door de mensen die hier elke dag met hun vakmanschap en visie werken. Drie van de oudste havenbedrijven in Schiedam zijn Vetus, Mammoet en Wärtsilä. Stuk voor stuk maritieme zwaargewichten met diepe wortels in de stad. Van technische hoogstandjes tot praktijkonderwijs en schaalmodellen: deze bedrijven tonen hoe je traditie en toekomst slim combineert. In dit drieluik lees je hoe ze dat doen, en hoe zij in satellietstad Schiedam een sleutelrol spelen in de kracht van de Rotterdamse haven.
Van kraan tot cultmerk
“We begonnen met één pet, één shirt en één schaalmodel. En nu? Een wereldwijde fanclub, een eigen speelgoedlijn en een complete Mammoet Store Experience in Schiedam.” Paul Gregoire, directeur Mammoet Merchandise, zegt het met een grijns. Wat ooit begon als bijproject, is nu een volwaardige afdeling van Mammoet – het internationale zwaargewicht in zwaar transport.
Vanuit Schiedam bouwde Mammoet in twintig jaar tijd een merchandise-imperium. Paul: “Mensen kennen ons van wereldwijd bekende grote projecten, zoals de berging van de Koersk. Maar dat we ook op grote schaal T-shirts, schaalmodellen en zelfs kinderspeelgoed maken? Dat weet bijna niemand.”
De cijfers spreken boekdelen: 1.000 leden in de Mammoet Goldmember Club, 10.000 kinderen wereldwijd in de Mammoet Kids Club en 100.000 verkochte Mammoet Toys in meer dan 30 landen. De productlijn is inmiddels stevig uitgebouwd: Mammoet Workwear, Mammoet Footwear, Mammoet Collectibles en Mammoet Toys. Het is een waar cultmerk geworden. “Met ons speelgoed concurreren we met de LEGO’s, Marvels en Disney’s van deze wereld. Best pittig, maar we hebben onze plek veroverd. En ja, we zijn daar hartstikke trots op.”
De producten zijn te koop in de webshop store.mammoet.com. In de Mammoet Store Experience in Schiedam kun je het allemaal zien én meemaken. “We hebben een echte kraancabine waar je zelf in kunt zitten, een mini-circuit van Zandvoort om op te racen, en onze hele historie als kraanbedrijf op de wand. Het is een beleving.” De merchandise-tak speelt ook een belangrijke rol in het enthousiasmeren van jongeren voor techniek en werken bij Mammoet. “Wat begint als fan-zijn, eindigt soms met een sollicitatie. Zo bouwen we aan de toekomst.”
Uniek? “Absoluut. We zijn een dienstverlener, geen producent. En toch hebben we in onze sector een van de grootste merchandise-afdelingen ter wereld. Ook daarmee zijn we een trots uithangbord voor Schiedam.”
Van zolderkamer tot wereldspeler
“Het begon op een zolderkamertje in Schiedam met wat bootonderdelen en een bak ondernemerszin. Nu leveren we complete maritieme systemen in meer dan 30 landen”, vertelt Marcel Borsboom, directeur van Vetus. Het van oorsprong familiebedrijf bestaat inmiddels 61 jaar, en is nog altijd stevig verankerd in Schiedam.
Oprichter Arie den Ouden zag het licht in de wijk waar nu het hoofdkantoor aan de Havenstraat staat. Eerst handelde hij, maar al snel begon Vetus met eigen innovaties. “We zijn uitgegroeid van dozenschuiver naar een echt ontwikkelbedrijf. Onze engineers verbeteren dagelijks onze producten en bedenken producten die nog niet bestaan, maar straks wél onmisbaar zijn.”
Vetus levert losse onderdelen, maar met name complete systemen voor boten; van jachten tot werkboten. Denk aan motoren, uitlaatsystemen, stuurinrichtingen. En alles op elkaar afgestemd. “We denken in oplossingen. Alles moet passen en samenwerken. Daar ligt onze kracht.”
Met meer dan 4000 producten, een team van 20 engineers en eigen vestigingen in 18 landen is Vetus een wereldspeler van formaat. Onder leiding van Marcel, die sinds 2002 bij het bedrijf zit, groeide Vetus internationaal verder. “Van Zuid-Afrika tot Nieuw-Zeeland. Maar onze kern? Die zit hier in Schiedam. En hoewel Vetus internationaal opereert, gebeurt het denken, ontwikkelen en aansturen gewoon aan de Havenstraat – op een steenworp van waar het ooit begon.”
Sinds 2013 maakt Vetus deel uit van Yanmar, een Japans familiebedrijf. “Een mooie match. Het voelt alsof we terug zijn in een familie.” Dat Vetus vanuit Schiedam met een team van gepassioneerde vakmensen wereldwijd impact maakt, vergeten mensen soms. Maar het maakt terecht trots. “Vetus is een stukje Schiedamse kracht op wereldniveau.”
Sleutelen aan de toekomst
“Wij bouwen niet alleen aan scheepsmotoren, we bouwen ook aan mensen,” zegt Ronald Schörk, teamleider bij Wärtsilä in Schiedam. Samen met Renée Diepenbrock, manager van de Maritieme Bedrijfsschool Schiedam (MBS), zet hij zich in voor een bijzonder initiatief waarin jongeren worden klaargestoomd voor een loopbaan in de techniek. De Maritieme Bedrijfsschool Schiedam is een samenwerking van STC met drie toonaangevende bedrijven – Wärtsilä, Damen Shiprepair en Huisman.
“Wärtsilä staat bekend om innovatie en grote verduurzamingsprojecten”, legt Ronald uit. “Maar wat we óók nodig hebben, zijn jonge mensen die kunnen sleutelen. Praktijkmensen, die niet bang zijn voor wat smeer onder de nagels.”
En dus ontstond de bedrijfsschool: kleinschalig, gericht op doen, met één dag theorie bij het STC in Rotterdam en drie dagen praktijk in Schiedam. “De eerste acht studenten zijn in 2023 gestart. Komend schooljaar worden dat er al veertien. Aanmelden voor de opleiding die in september start, kan nog.”
De opleiding duurt drie jaar en levert een erkend mbo-3-diploma op. “Ze komen op alle drie bedrijven, zodat ze echt ontdekken wat bij hen past. Sommigen willen lassen bij Damen Shiprepair, anderen zijn gek op de precisie van een Wärtsilä-motor. Huisman zit er qua type werkzaamheden een beetje tussenin.” Met deze opleiding leggen jongeren sowieso een stevige basis voor een carrière in de techniek – in welke branche dan ook.” Al hopen we natuurlijk dat ze uiteindelijk bij een van ons blijven.”
Dat het allemaal plaatsvindt in Schiedam is geen toeval. De stad is al decennialang een krachtige speler in de maritieme industrie. Hier komen techniek, vakmanschap en innovatie samen. Wärtsilä is al meer dan 40 jaar in Schiedam actief en maakt deel uit van een wereldwijd Fins concern dat in 2024 190 jaar bestond. Eén op de drie schepen wereldwijd vaart met een product van Wärtsilä aan boord. “De maritieme sector blijft bestaan”, verzekert Ronald. “En hier, in Schiedam, houden we dat levende werkend. Met ervaren én jonge handen. Met vakmanschap. En met trots.”