Aan de Zwart Janstraat vind je sinds april 2025 iets bijzonders. Nee, geen hippe koffiezaak of nieuwe sneakerwinkel, maar een plek waar Rotterdammers terechtkunnen voor iets wat vaak harder nodig is: hulp bij geld- en juridische problemen. Stichting Nieuw Vaarwater en Stichting Je Goed Recht openden samen een winkel waar iedereen kan binnenlopen voor gratis hulp of advies. Zonder afspraak, zonder ingewikkelde formulieren of drempels. Gewoon, zoals Bas Woudstra, algemeen directeur van Nieuw Vaarwater, het zegt: “Je komt binnen, krijgt een drankje en iemand doet z’n best voor jou.”
Dat klinkt bijna vanzelfsprekend, maar dat is het allerminst in een stad waar tienduizenden mensen worstelen met schulden of vastlopen in regels en loketten. Het idee van de winkel is simpel: Ik zou het houden bij problemen voor zijn. Veel begint immers klein: een brief van de Belastingdienst, een betalingsregeling die misgaat… “Wie daar geen raad mee weet, ziet het snel uitgroeien tot iets groots”, zegt Bas Woudstra. “Dan komen mensen pas als ze dakloos dreigen te worden. We willen er juist eerder bij zijn.”
Aan de andere kant van de tafel zit Carlijn Vervoort, sinds 2023 directeur van Je Goed Recht. “Zelfs voor ons is het soms lastig om te zien wie waarvoor verantwoordelijk is. Hoe moet een gewone Rotterdammer daar nog doorheen navigeren?”
Carlijn begon als interim bij Je Goed Recht, na bijna tien jaar bij de gemeente Rotterdam in de politieke en veiligheidssector te hebben gewerkt. “Ik heb rechten gestudeerd en altijd gezegd dat ik nooit meer iets juridisch wilde doen”, lacht ze. “En toch ben ik hier beland.”
Je Goed Recht biedt vanuit meerdere inloop-locaties in de stad gratis eerstelijns juridische hulp. “We helpen 80 à 90 procent van de mensen direct verder”, zegt ze. “En als het specialistisch wordt, hebben we contact met advocaten.” De vraag groeit explosief: van zo’n zeshonderd dossiers in 2020 naar inmiddels zevenduizend per jaar, van hulp bij een toeslagaanvraag tot meegaan naar de huurcommissie. “Voor veel mensen is dat doodeng, dus dan is het fijn als er iemand naast je zit.”
Uniek in Nederland
Bas is sinds mei 2024 algemeen directeur van Nieuw Vaarwater. Met een achtergrond in rechten én financiële economie werkte hij jarenlang bij filantropische instelling De Verre Bergen, was betrokken bij tal van Rotterdamse projecten en stond aan de basis van initiatieven als Je Goed Recht. “Nieuw Vaarwater helpt Rotterdammers met geldzorgen”, legt hij uit. “We doen beschermingsbewind en budgetbeheer: tijdelijk de financiën overnemen om orde te scheppen. En we zijn vooral bekend om ons project waarbij we gezinnen met kinderen hun schulden kwijtschelden. Uniek in Nederland.”
De samenwerking met Je Goed Recht lag voor de hand. “Wij waren van oudsher goed in gespecialiseerde schuldhulp. Maar juist het laagdrempelige spreekuurmodel maakt dat je mensen eerder bereikt. Voorkomen is beter dan genezen.”
“Het klinkt misschien simpel: een plek waar je binnenloopt en iemand helpt je”, zegt Carlijn. “Maar in Rotterdam is alles zo versnipperd. Je hebt wijkteams met hun eigen loketten, wijkhubs, vraagwijzers die je doorsturen naar weer een ander bureau, woningcorporaties die allemaal hun eigen regels hanteren, toeslagen via de Belastingdienst, uitkeringen via de gemeente en dan ook nog de zorginstanties die ieder hun eigen route kennen…”
Bas is uitgesproken: “Waarom krijgen de armste mensen de rijkste bureaucratie? De meeste regels, de meeste hoepels om doorheen te springen? Dat is toch de wereld op z’n kop?” Hij wil ook het taboe rond hulp vragen doorbreken. “Niemand vindt het gek om de ANWB te bellen bij autopech. Waarom zou het dan gênant zijn om hulp te vragen bij iets ingewikkelds als het financiële of juridische systeem? Dat zouden we net zo normaal moeten vinden. Je hebt recht op hulp.”
In Rotterdam hebben zo’n 56.000 huishoudens geregistreerde problematische schulden. Toch meldt slechts een fractie zich bij de gemeente. “Veel mensen hebben geen idee wat de mogelijkheden zijn. Of ze schamen zich. Of ze worstelen gewoon door”, zegt Bas. Ook juridisch stapelen de problemen zich op, vult Carlijn aan: “Slecht onderhouden woningen, arbeidsmigranten die uitgebuit worden, slachtoffers van de toeslagenaffaire. Voor al die mensen zijn wij vaak het eerste loket. En achter elk draadje waar je aan trekt, blijkt veel meer te zitten.”
Het systeem wordt steeds ingewikkelder, zegt Bas. “Zelfs hoogopgeleiden lopen vast.” Hij lacht zuur: “Ik heb twee masters en ben directeur van een financieel hulpverleningsbureau. Vorig jaar heb ik mijn toeslagen vijf keer proactief aangepast en toch moest ik terugbetalen. Als ik het al niet foutloos voor elkaar krijg, hoe moet een ander dat dan doen?”
Geen glas en beveiliging
Beiden zijn positief over de wil om samen te werken. Carlijn: “Als je eenmaal de juiste ambtenaar te pakken hebt, is er vaak veel bereidheid om mee te denken. Maar het is zó lastig om daar te komen. Ook ons kost het vaak meerdere telefoontjes.” Bas: “Mijn glas is halfvol. Er is echt wil om te verbeteren, ook bij gemeente en rijk. Maar het gaat mij te langzaam.”
Wat volgens hen helpt: meer vertrouwen en meer aanwezigheid in de wijken. “Zet die deuren open”, zegt Carlijn. “Laat ambtenaren de straat op gaan. Veel Rotterdammers hebben geen behoefte aan ingewikkelde bezwaarprocedures; ze willen gewoon iemand spreken die helpt met hun aanvraag.”
Naast bureaucratie zijn er nog de praktische hindernissen. Veel Rotterdammers kampen met laaggeletterdheid of spreken gebrekkig Nederlands. Bellen met een loket is dan al een barrière. “Bij ons zie je dat WhatsApp een van de meest gebruikte manieren is om afspraken te maken”, zegt Carlijn. “Minder spannend, je kunt het vertalen en het past beter bij de leefwereld van mensen die ’s avonds laat pas tijd hebben. En eerlijk: digivaardig ben je echt niet automatisch als je jong bent. We zien genoeg twintigers die met DigiD vastlopen.”
Het succes van de winkels, naast de Zwart Janstraat ook aan de Beijerlandselaan, zit in dat simpele, menselijke contact. Carlijn: “We willen dat het net zo normaal wordt om even binnen te lopen voor geld- of rechtshulp als om een brood te halen. Open deur: geen BSN intoetsen of legitimeren voordat we je te woord staan, geen bewijs van inkomen om te zien of je ‘er wel recht op hebt’. Geen beveiliging, geen glas, geen verhoging. Gewoon open en vertrouwen. Dat werkt naar weerszijden.”
Vertrouwen
Dat vertrouwen is nodig, want problemen zijn zelden enkelvoudig. “Van het ene probleem rol je makkelijk in het andere”, zegt Bas. “Stress is dodelijk, ook voor relaties, gezondheid en kansen. Precies om die reden willen we vooral gezinnen met kinderen zo snel mogelijk schuldenvrij krijgen. Elk kind verdient een huis zonder die constante druk.”
Ook Carlijn ziet het dagelijks terug in de spreekkamers: “Mensen lopen vast op problemen die elkaar versterken. Een schimmelwoning betekent maanden wachten op onderhoud, terwijl de gezondheid intussen achteruitgaat. Een fout met een parkeervergunning levert direct boetes op die zich opstapelen. Wie uit elkaar gaat, komt in een wirwar van regels rond urgentie en toeslagen terecht. Het zijn geen losse incidenten: de woningmarkt, flexibele arbeid en het toeslagenstelsel grijpen in elkaar en trekken mensen steeds dieper het systeem in.”
Dus blijven Bas en Carlijn zich inzetten, met beide voeten op de Rotterdamse grond. “Blijven innoveren en aanpassen naar de uitdagingen van morgen”, zegt Bas gevraagd naar dromen en ambities. “Wat vandaag werkt, is morgen misschien niet genoeg. Dan passen we bij. We zijn niet bang om onze aanpak om te gooien als dat beter is voor de stad.” Carlijn glimlacht: “Mijn hoop voor de toekomst? Op een dag niet meer nodig zijn. Dat zou het allermooiste zijn.”