Wanneer Mark Rutte zijn befaamde eerste coronaspeech houdt, is voor iedereen duidelijk dat corona grote impact op ons leven zal hebben. Iedereen zal iets van zijn of haar vrijheid moeten inleveren. De een wat meer dan de ander. Maar met vrijheid inleveren ontstaan ook zorgen. Over je baan, die je veiligheid geeft om zonder zorgen te bestaan. Een van de sectoren die vreselijk hard is geraakt is de kunst- en cultuursector. Gers! nodigde drie mensen uit de sector uit om hun verhaal te doen. Om ons binnen te laten en te vertellen wat er voor hen veranderd is. Het mooie is dat direct ook duidelijk wordt hoe deze sector, met al zijn creatievelingen, leert en positieve kanten aan de crisis zoekt.
‘Het aanbod gaat straks twee keer zo groot zijn’
“Deze zomer zou ik ‘Backward Turkey’ gaan spelen, een voorstelling die gaat over dat je eigenlijk vergeet om voor je lichaam te zorgen, omdat je hoofd gewoon overuren draait. We zouden er negen dagen mee op Oerol staan. We hadden ook de boekers van theaters uitgenodigd om te komen kijken, zodat zij ons voor het najaar zouden kunnen boeken. Verder waren we met festivals in gesprek, maar ja, die gaan natuurlijk allemaal niet door. De voorstelling komt dus later, misschien in het najaar, maar dat hangt van de ontwikkelingen af.
Nieuwe vorm
We hadden de voorstelling al gepitcht bij wat najaarsfestivals, maar die boeken nu ook nog niemand. Ze weten niet hoe alles er uit gaat zien. Sommige festivals gaan daardoor met een nieuwe vorm aan de slag, maar dat moet wel werken voor mij. Het liefst speel ik namelijk in een kleine, intieme ruimte. Als zo’n nieuwe vorm te groot is, omdat je er dertig man kwijt moet kunnen op anderhalve meter uit elkaar, dan weet ik niet of het qua sfeer past bij mijn voorstelling.
Dan doe ik het misschien wel liever volgend jaar. Al weet ik ook niet zeker of die festivals volgend jaar wél doorgaan. En wanneer ze wel doorgaan, willen ze ons dan wel? Het aanbod gaat twee keer zo groot zijn, omdat er dan meer makers zijn die hun voorstelling afhebben. Dat is wel ingewikkeld.
Veranderende plannen
Ik heb nooit met duidelijke plannen gewerkt. Voor het eerst in jaren, heb ik een langeretermijndekking met projecten die allemaal in een bepaalde fase zouden gaan plaatsvinden. Dan gebeurt deze shit! We zijn nu dus maar nieuwe projecten aan het uitrollen. Zo ben ik met Luan Buleshkaj de voorstelling ‘Niks Nieuws’ aan het maken en ben ik aan het nadenken over een prozabundel, werktitel ‘Erfgrens’. Dadelijk komen er dus, door de coronacrisis, een aantal projecten tegelijk naar buiten en moet ik gaan plannen dat het elkaar niet in de weg zit. De creativiteit moet er bij mij toch op één of andere manier uit.
Onzekerheid
Geen festivals spelen betekent trouwens ook geen inkomen. Ik zou mijn buffer gaan verdienen voor het komende najaar, want ik heb net ontslag genomen als docent bij de Herman Brood Academie. Er moeten dus projecten gaan lopen zodat ik in het najaar inkomen heb. Je moet op een bepaald punt zeggen: nu ga ik alle aandacht erin steken en wil ik verder groeien. Op dat punt was ik nu. Maar door de omstandigheden valt mijn planning weg. Dat is lastig en zegt ook iets over de manier waarop onze samenleving economisch ingericht is. Ons inkomen is gebaseerd op producties die nog moeten gaan plaatsvinden, producten die nog moeten worden afgenomen. Daar maak je een prognose op; dat kan nu gewoon even niet. Met kunst is dat sowieso moeilijk, maar dat zet me wel weer voor de keuze of ik vertrouwen genoeg heb dat dit voorbij is in een jaar. En of ik genoeg over heb om dit te trekken?”
Marco Martens
woordkunstenaar
www.marcomartens.com
‘Het voelde alsof de ziel uit het gebouw weg was’
“De vorige expositie – ‘Ik voel me hier gewoon thuis’, een overzicht van Armando’s privéverzameling werken op papier – eindigde op 7 maart met de museumnacht. De week daarna gingen we uitruimen en begonnen we met de opbouw van de nieuwe tentoonstelling. Dat is ‘Kunst stelt alles voor, moderne meesters uit de collecties van het Chabot Museum en Museum Boijmans Van Beuningen’. Toen kwam de eerste corona-persconferentie en hoorden we dat de musea direct dicht moesten. Nu langzaam de seinen weer op groen gaan, plannen we met het team van Museum Boijmans Van Beuningen alle resterende werkzaamheden in.
Daar komt opeens heel veel bij kijken. Alles gaat trager. In de oorspronkelijke planning zou een team van vier man de kunstwerken in twee dagen ophangen. Nu moest het met minder mensen verspreid over meerdere dagen. En iedereen droeg mondkapjes. Het technische proces heeft een geheel eigen protocol gekregen.
Stilstand
We hadden direct het gevoel dat deze situatie lang zou duren. We dachten gelijk dat museumbezoek bij heropening wel anders zou worden dan we gewend waren. Je schrikt natuurlijk enorm en je voelt ook dat alles tot stilstand komt. Als ik hier af en toe in het museum was om dingen te checken, was dat gevoel heel sterk. Het voelde alsof de ziel uit het gebouw was.
Voorzichtige herstart
Het klinkt wellicht gek, maar de maatregelen die nu nodig zijn sluiten wel aan bij het karakter van het museum: een kleinschalige omgeving met veel licht, lucht en ruimte. Dat ervaar je het prettigst als je met weinig mensen bent. Dat is wat er nu gebeurt: er mogen vier bezoekers tegelijk naar binnen. We hebben tijdsloten van een half uur, met uitloop van tien minuten voor de volgende vier gasten komen. Zo kunnen we goed sturen, rustig kijken wat veilig en haalbaar is.
We beginnen voorzichtig. Wij vinden het belangrijk mensen een gevoel van veiligheid te geven, zodat ze terug willen komen. De bezoekers zijn blij dat ze weer mógen komen, want het is vaak hun eerste uitje sinds maanden. Je merkt dat mensen begripvol zijn, blij met kleine dingen.
Van Nellefabriek
De architect van de villa waarin het museum huist is Gerrit Willem Baas. Hij ontwierp het met Leonard Stokla. Baas zat bij Brinkman & Van der Vlugt, het bureau achter de Van Nellefabriek, een ontwerp waar Baas ook aan meewerkte. Om onze band te eren, bieden we rondleidingen aan in de fabriek, in combinatie met een rondleiding langs de Museumparkvilla’s. Sinds 3 juli mag dat gelukkig weer. Er stopt een aangepaste bus voor groepen van maximaal tien personen voor de deur die ook langs de Van Nellefabriek gaat.
Zo zetten we steeds een kleine stap; de volgende op 18 september. Dat is de geboortedag van Armando en begint een nieuwe expositie over hem. Dan doen we ook ons oorspronkelijke openingsprogramma met een projectie op de gevel van het pand. Een videowerk van Nicole Martens, die zich liet inspireren door teksten en beelden van Simon Vinkenoogs album ‘Louter Genieten’. De weduwe van Vinkenoog draagt waarschijnlijk gedichten voor en we willen livestreamen. Het museum als videocanvas. In deze tijd een fantastische mogelijkheid voor publiek dat buiten kan staan of het thuis kan meebeleven.”
Jisca Bijlsma
Chabot Museum
www.chabotmuseum.nl
‘Wij docenten leren nu ook met de tijd meegaan’
“Net als bij alle sectoren waren de uitbraak en de bijbehorende maatregelen voor ons een shock. Wij zijn als muziekschool erg betrokken bij elke leerling. Bij ons staat de persoonlijke aandacht voor elke leerling centraal. Dat is nu veel moeilijker vol te houden dan normaal gesproken. Hellendaal is dertig jaar geleden opgericht door Josef Schebal, die als altviolist bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest speelde. Hij was ervan overtuigd dat ieder kind talent heeft en dat het op de juiste manier aanspreken van dat talent kan leiden tot plezier en vakmanschap. Daarom krijgt elke leerling individueel les.
Het proberen waard
Ik ben docent en vorm samen met Katja Dirven de artistieke leiding van het instituut. Samen moesten we na de eerste persconferentie van Mark Rutte snel bekijken wat we zouden gaan doen. We hebben alle docenten aangemoedigd online lessen te verzorgen. Dat was spannend, want sommige kinderen zijn heel jong. Zij hebben echt persoonlijke aandacht nodig. Dat is toch anders als je via een scherm werkt. Toch vonden we dit het proberen waard.
Dat pakte goed uit. De docenten hebben microfoontjes geregeld, Zoom en Skype geïnstalleerd en ze zijn aan de slag gegaan. Stiekem was ik in het begin best sceptisch over hoe het zou uitpakken. Maar al kan je leerlingen niet echt ontvangen, het is mooi om met moderne technologie toch je lessen voort te kunnen zetten.
Creativiteit
Ook als docent word je creatiever. Je brainstormt met leerlingen hoe je een mooi lesplan kan maken. Je kijkt met elkaar hoe je de goede naam van het instituut kan blijven waarmaken en hoe je op een andere manier de kinderen kan blijven inspireren. Wij docenten leren nu ook met de tijd meegaan; in tegenstelling tot de kinderen, die heel makkelijk omschakelen. Ik stuur nu ook YouTube-filmpjes naar mijn leerlingen. Dan laat ik ze bijvoorbeeld een kort verhaal schrijven over waarom ze het muziekstuk mooi vinden of juist niet en of ze ook zo willen spelen.
Concerten
Naast individuele les en muziektheorie is er ruim aandacht voor het ontwikkelen van podiumervaring en samenspel in orkesten en ensembles. Het hele jaar door hebben we concerten op locatie. We treden veel op met onze twee ensembles en het Young Talent Orchestra. In de zomer hebben we vaak in juli nog een paar belangrijke concerten en doen we mee aan belangrijke muziekconcoursen. Zo hebben we een concert in een park of tijdens het midzomerfestival Kralingen – allemaal afgelast. Nu staan er, wel met een vraagteken, twee concerten gepland. We hopen dat die kunnen door gaan en we puzzelen met de organisatie of het mogelijk is een feestelijk open-air concert te organiseren.
Emoties
Het Hellendaal huurt lesruimten in de Theaterschool in Delfshaven. Voor de lessen na de zomer zijn we nu aan het kijken of we deze in shifts kunnen geven om toch op school les te geven. Logistiek is het wel een ding, maar het is ook inspirerend en het geeft je een drive om wat moois te doen voor de jonge generatie. Om ze te blijven prikkelen dat ze niet alles loslaten en vergeten. In muziek kan je je emoties en creativiteit kwijt en dat is juist nu erg fijn. Niet alleen volwassenen hebben hun zorgen.”
Marina Meerson
artistiek leider Hellendaal Muziekinstituut
www.hellendaal.com