Jan Cees van Duin, voorzitter van de Stichting Historisch Hillegersberg Schiebroek (SHHS) onderzoekt de geschiedenis van Hillegersberg en Schiebroek. Hij nam Gers! mee voor een rondleiding door de dorpskern van het prachtige Hillegersberg.
Waar anders dan bij de Hillegondakerk kunnen we de wandeltocht beter beginnen dan in de dorpskern van Hillegersberg? Het rijksmonument ligt op de berg, nou ja heuvel, van het Rotterdamse stadsdeel dat aanvoelt als een dorp net buiten de grote stad. “Het gebeurt eigenlijk nooit dat een kerk vernoemd wordt naar de plek zelf. Dat is heel bijzonder,’’ steekt Van Duin zijn verhaal af.
Naast de kerk staat een ruïne, waardoor je meteen aanvoelt dat hier op deze plek een hoop historie verscholen ligt. Het overblijfsel van stenen blijkt vroeger, en dan hebben we het over de tijd zo’n 1000 na Christus, een soort kasteel te zijn geweest. Er is zo goed als niks van het kasteel over, maar de begraafplaats eromheen is er nog steeds en blijkt ook nog altijd in gebruik te zijn. Onder meer de bekende Nederlandse schilder Chabot ligt er begraven.
Wie de kerk betreedt, loopt meteen over lijken, want direct bij de ingang ligt ook een aantal mensen begraven. Van Duin vertelt: “Deze PKN-kerk is de oudste kerk van Rotterdam. Eerst was de Laurenskerk de oudste kerk, maar sinds de annexatie is dit de oudste kerk.’’ Overigens blijkt de annexatie van Hillegersberg bij Rotterdam er niet zomaar eentje te zijn geweest. Ook Terbregge, Ommoord, het Liskwartier en een groot deel van Prins Alexander (Het Lage Land) hebben bij Hillegersberg gehoord.
“Rotterdam kreeg er met deze annexatie, die in 1941 plaatsvond, in een klap een enorm groot gebied bij. Sommigen zeggen dat dit door de Duitsers komt, maar er waren ook veel Hillegersbergenaren die het zelf wilden hoor,’’ vertelt Van Duin met een glimlach. We vervolgen onze wandeltocht richting de Kerkstraat waarvan de omgeving, zo vertelt Van Duin, helemaal volstroomde na het bombardement op het hart van Rotterdam. “Duizenden mensen die hierbij hun huis verloren zijn toen naar Hillegersberg gevlucht en zijn hier in woningen getrokken.’’
Deze trektocht van de stad naar het dorp Hillegersberg heeft ervoor gezorgd dat dit stadsdeel bij de annexatie maar liefst 25.000 bewoners telde. “Je kunt het dus eigenlijk geen dorp noemen, maar nog altijd zegt men ‘ik ga even naar het dorp’ als je hier boodschappen gaat doen. En als je naar het centrum van Rotterdam gaat, dan zeg je: ‘ik ga even naar de stad.’’
Van Duin houdt halt bij een prachtig statig pand dat tot de jaren ‘30 fungeerde als raadshuis van Hillegersberg. Van Duin wijst naar de top van het rijksmonument waar de Hillegersbergse heldin Hillegonda siert. “Het verhaal gaat dat een reuzin, genaamd Hillegonda, naar zee liep en haar schort vulde met zand en toen het land in liep. Precies hier scheurde haar schort en zo ontstond hier een heuvel. Zo komt Hillegersberg dus aan zijn naam, maar eigenlijk is dit bergje zand gewoon een rivierduin.’’
Nog een bekend fenomeen in Hillegersberg blijkt café-restaurant met theetuin “Het wapen van Holland” aan de Bergse Dorpsstraat van Gerardus Adrianus Freericks. Sinds 1873 bekend als “Freericks”. De speeltuin stond bekend als “Jardin de Plaisance”. Van Duin blikt terug. “In de jaren 50 ging men vanuit het centrum van Rotterdam naar Jardin de Plaisance om er in het weekend te ontspannen. Je ging dan met de paardentram die kant op en alleen al die rit was prachtig, want dan kon je lekker kijken naar die waanzinnig mooie huizen aan de Straatweg.’’
In die tijd was de Bergse Voorplas een stukje groter en de Weissenbruchlaan was er nog niet eens. Het is bijna niet voor te stellen als we er lopen. Van Duin wandelt richting de Strekkade voor het laatste stuk van de rondleiding door een stuk geschiedenis van weleer. Want vroeger, zo blijkt uit zijn verhaal, was de Strekvaart een belangrijke vaarweg. Langs de kade staan leuke vissershuisjes. “De vissers die er woonden, werden broodvissers genoemd, omdat ze met het vangen van vis hun brood verdienden.’’
Langs de vaart, waar inmiddels bruggen overheen zijn gebouwd, staan prachtige bomen. “Bijna altijd als we bezoek krijgen, ga ik hier wandelen en altijd zijn de mensen zo blij verrast, want door de kade, de natuur en die vissershuisjes voelt het heel dorps aan. Is dit ook Rotterdam?, vraagt men dan. Ja, ook dit is Rotterdam. Prachtig toch.’’
Voor wie meer wil weten over Historisch Hillegersberg en Schiebroek geeft SHHS zo nu en dan lezingen. SHHS hoort graag verhalen van vroeger en is ook zeer geïnteresseerd in kennis en materiaal, zoals oude foto’s, tekeningen, medailles en boeken over Hillegersberg en Schiebroek. Alle info over de stichting is terug te vinden op www.shhs.nl.
