‘Deze film vult een blinde vlek in’

Jiyan Düyü zit op een houten bankje in het verduisterde compartiment van Lakeside Collection in Depot Boijmans Van Beuningen. Haar gezichtsveld wordt in beslag genomen door drie grote schermen, elk toont een andere man. De heren zijn verwikkeld in een geanimeerd gesprek. Jiyan studeerde in 2022 af aan de Gerrit Rietveld Academie, viel op en kreeg de kans als artist-in-residence een film te maken in het Rotterdamse spiegelpaleis. Heaven must be like this heet deze film. En ze zit er middenin.

Haar allereerste film, afstudeerproject Birds Fly Back werd aangekocht door de Lakeside Collection. Als een van de Best of Graduates van de academie ontving ze ook de Lakeside Collection Award 2022. En als klap op de vuurpijl kreeg ze een wildcard van het Nederlands Filmfonds. De award betekende dat ze een jaar lang de ruimte kreeg om een nieuwe film te maken in het prachtige depotgebouw; de wildcard dat een publieksversie vertoond zal worden op het Nederlands Film Festival.

Jiyan staat op en loopt naar een videorecorder in de hoek van de ruimte. “Staat hij zo goed?”, vraagt ze als ze op de stopknop drukt. Ze wil de film zo stilzetten dat alle drie de mannen in beeld zijn. Een paar keer klikken later zijn de drie goed te zien en neemt ze weer plaats op het bankje. Aangestaard door de drie mannen begint ze te lachen. “Je ziet het al aan de beelden. Deze film is niet opgenomen in het depot.”

Zoektocht

“Ik kwam het Boijmans binnen met een doel”, stelt Jiyan. “Iets héél vets maken. Het idee voor de film had ik al, maar ik heb het hier verder uitgewerkt. Ik kreeg de vrijheid mijn eigen weg te zoeken en in de ruimte na te blijven denken hoe ik de film zou vormgeven. Mijn vader komt oorspronkelijk uit het Koerdische deel van Oost-Turkije. Hij kwam naar Nederland voor mijn moeder, maar ging bij ons weg toen ik nog jong was. Lang was er geen contact tussen ons. Mijn afstudeerfilm Birds fly back was een zoektocht naar het stuk van mij dat verbonden is aan mijn vader en mijn Koerdische roots. Gelukkig is het contact met mijn vader inmiddels hersteld en ik heb mijn tweede film Heaven must be like this gebruikt om zijn leven verder te ontdekken.”

Jiyan’s vader heeft een nieuw leven opgebouwd in de Portugese hoofdstad Lissabon. “Voor mij was mijn vaders leven lang een blinde vlek. Met deze film vul ik die vlek in. De mannen die je ziet – Cachupa, Leonel en Cucada – zijn twee van zijn beste vrienden en zijn zwager. Ik ben de taal niet machtig dus had geen idee wat ze vertelden. Daar kwam ik pas achter tijdens het editen van het materiaal. Het verhaal van de film en het inzicht in mijn vaders leven in Portugal is dus echt pas ontstaan tijdens het afronden van de film.”

Universele thema’s

De film leert Jiyan veel. Waar haar vader al die tijd is geweest toen zij geen contact had met hem; een nieuw, tot dat moment onbekend deel van haar familie. Doordat ze geen idee had wat er gezegd werd tijdens het filmen, is het verhaal eerlijk en openhartig geworden. Een verhaal waarin de mannen die aan het woord komen geen enkel thema uit de weg gaan en waaruit vooral de enorme affectie tussen de vrienden en familie blijkt. “De familie die ik tot dan toe niet kende, heeft zich voor mij opengesteld en kwetsbaar opgesteld. Het gesprek dat voor de camera ontspon, hebben ze gevoerd uit liefde voor mijn vader maar ook als blijk naar mij dat ik in de familie opgenomen werd.”

Gewone zalen

Heaven must be like this vult misschien niet alle gaten in het leven van Jiyan’s leven, maar ze heeft haar vader gevonden en ze heeft begrip voor wat er allemaal gebeurd is: “De film is een belangrijk persoonlijk verhaal geworden. Maar natuurlijk hoop ik dat deze film meer wordt dan alleen dat, iets universeels. Meer dan een installatie die twee maanden in een museum te zien is, waarna de dvd in de archiefkast gezet wordt. Ik wil dat dit verhaal gezien wordt en het mooie is daarom dat er een versie komt voor gewone bioscoopzalen.”

Jiyan kijkt nog maar eens om zich heen. Nu haar film gereed is en aan het publiek getoond wordt in het Depot Boijmans Van Beuningen, zit haar artist-in-residency bij Lakeside Collection erop. Die periode heeft in ieder geval nieuwe deuren geopend. Zo is ze uitgenodigd om in Frankfurt een master te gaan volgen aan de prestigieuze Städelschule, de hogeschool voor beeldende kunst. “Wat het mij verder zal gaan brengen, weet ik niet”, stelt ze tot slot. “Maar ik weet wel dat ik een podium gekregen heb en dat dit leidt tot nieuwe kansen die ik met beide handen grijp. Het Depot en het compartiment van Lakeside Collection in het Depot zullen voor altijd verbonden zijn met de start van mijn carrière. Ik heb heel geconcentreerd kunnen werken in een fantastische ruimte. Het idee voor de film kreeg hier zijn definitieve vorm en ik heb hem hier afgerond. Ook al heb ik in Portugal gefilmd, voor mijn gevoel is de film toch echt hier in Rotterdam ontstaan.”

De film Heaven must be like this is tot 25 oktober 2023 te zien in Depot Boijmans Van Beuningen in het compartiment van Lakeside Collection. Een bewerking voor gewone filmzalen is te zien op het Nederlands Film Festival in Utrecht.